0.1 tataḥ
praviśati
śaṅkukarṇaḥ
śaṅkukarṇaḥ
0.2 ka
iha
bhoḥ
kāñcana-toraṇa-dvāram
a-śūnyaṃ
kurute
0.3 praviśya
pratihārī
0.4 ayya
ahaṃ
vijaā
0.5 kiṃ
karīadu
0.4b ārya
ahaṃ
vijayā
0.5b kiṃ
kriyatāṃ
śaṅkukarṇaḥ
0.6 vijaye
nivedyatāṃ
nivedyatāṃ
mahārājāya
laṅkeśvarāya
bhagna-prāyā^śoka-vanike^ti
0.7 kutaḥ
1
yasyāṃ na priya-maṇḍanā^pi mahiṣī devasya maṇḍodarī
snehāl lumpati pallavān na ca punar vījanti yasyāṃ bhayāt
vījanto malayānilā api karair a-spṛṣṭa-bāla-drumā
se^yaṃ śakra-ripor aśoka-vanikā bhagne^ti vijñāpyatām
pratihārī
1.1 ayya
ṇiccaṃ
bhaṭṭi-pāda-mūle
vattamāṇassa
jaṇassa
a-diṭṭha-puruvo
aaṃ
sambhamo
1.2 kiṃ
edaṃ
1.1b ārya
nityaṃ
bhartṛ-pāda-mūle
vartamānasya
janasyā^'-dṛṣṭa-pūrvo
'yaṃ
saṃbhramaḥ
1.2b kim
etad
śaṅkukarṇaḥ
1.3 bhavati
atipāti
kāryam
idam
śīghraṃ
nivedyatāṃ
nivedyatām
pratihārī
1.4 ayya
iyaṃ
ṇivedemi
1.4b ārya
iyaṃ
nivedayāmi
1.5 niṣkrāntā
śaṅkukarṇaḥ
1.6 purato
vilokya
1.7 aye
ayaṃ
mahārājo
laṅkeśvara
ita
evā^bhivartate
1.8 ya
eṣaḥ
2
a-mala-kamala-sannibho^gra-netraḥ
kanaka-mayo^jjvala-dīpikat-puro-gaḥ
tvaritam abhipataty asau sa-roṣo
yuga-pariṇāma-samudyato yathā^rkaḥ
2.1 tataḥ
praviśati
yathā
nirdiṣṭo
rāvaṇaḥ
3
kathaṃ kathaṃ bho nava-vākya-vādiñ
chṛṇomi śīghraṃ vada kena cā^dya
mumūrṣaṇā mukta-bhayena dhṛṣṭaṃ
vanābhimardāt paridharṣito 'ham
śaṅkukarṇaḥ
3.1 upasṛtya
3.2 jayatu
mahārājaḥ
3.3 a-viditā^gamanena
kenacid
vānareṇa
sa-saṃrambham
abhimṛditā^śoka-vanikā
rāvaṇaḥ
3.4 sāvajñam
3.5 kathaṃ
vānareṇe^ti
3.6 gaccha
śīghraṃ
nigṛhyā^naya
śaṅkukarṇaḥ
3.7 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
3.8 niṣkrāntaḥ
4
yudhi jagat-traya-bhīti-kṛto 'pi me
yadi kṛtaṃ tridaśair idam apriyam
anubhavantv a-cirād amṛtā^śinaḥ
phalam ato nija-śāṭhya-samudbhavam
4.1 praviśya
śaṅkukarṇaḥ
4.2 jayatu
mahārājaḥ
4.3 mahārāja
mahā-balaḥ
khalu
sa
vānaraḥ
4.4 tena
khalu
mṛṇālavad
utpāṭitāḥ
sāla-vṛkṣāḥ
muṣṭinā
bhagno
dāru-parvatakaḥ
pāṇi-talābhyām
abhimṛditāni
latā-gṛhāṇi
nādenai^va
visaṃjñī-kṛtāḥ
pramadavana-pālāḥ
4.5 tasya
grahaṇa-samarthaṃ
balam
ājñāpayitum
arhati
mahārājaḥ
rāvaṇaḥ
4.6 tena
hi
kiṅkarāṇāṃ
sahasraṃ
balam
ājñāpaya
vānara-grahaṇāya
śaṅkukarṇaḥ
4.7 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
4.8 niṣkramya
praviśya
4.9 jayatu
mahārājaḥ
5
asmadīyair mahā-vṛkṣair asmadīyā mahābalāḥ
kṣipram eva hatās tena kiṅkarā druma-yodhinā
rāvaṇaḥ
5.1 kathaṃ
hatā
iti
5.2 tena
hi
kumāram
akṣam
ājñāpaya
vānara-grahaṇāya
śaṅkurakarṇaḥ
5.3 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
5.4 niṣkrāntaḥ
6
kumāro hi kṛtā^straś ca śūraś ca balavān api
prasahya cā^pi gṛhṇīyād dhanyād vā taṃ vanaukasam
6.1 praviśya
śaṅkukarṇaḥ
6.2 an-antarīyaṃ
balam
ājñāpayitum
arhati
mahārājaḥ
śaṅkukarṇaḥ
6.4 śrotum
arhati
mahārājaḥ
6.5 kumāraṃ
vānaram
abhigacchantaṃ
dṛṣṭvā
mahārājenā^n-ājñāpitā
apy
anugatāḥ
pañca
senā-patayaḥ
śaṅkukarṇaḥ
6.7 tatas
tān
abhidrutān
dṛṣṭvā
kiñcid
bhīta
iva
toraṇam
āśritya
kāñcana-parigham
udyamya
nipātitās
tena
hariṇā
pañca
senāpatayaḥ
śaṅkukarṇaḥ
6.9 tataḥ
kumāram
akṣaṃ
7
krodhāt saṃrakta-netraṃ tvaritatara-hayaṃ syandanaṃ vāhayantaṃ
prāvṛṭ-kālā^bhra-kalpaṃ parama-laghutaraṃ bāṇa-jālān vamantam
tān bāṇān nirvidhūnvan kapir api sahasā tad rathaṃ laṅghayitvā
kaṇṭhe saṅgṛhya dhṛṣṭaṃ muditatara-mukho muṣṭinā nirjaghāna
rāvaṇaḥ
7.1 saroṣam
7.2 āḥ
kathaṃ
kathaṃ
nirjaghāne^ti
8
tiṣṭha tvam aham evai^nam āsādya kapi-jantukam
eṣa bhasmī-karomy asmat-krodhā^nala-kaṇaiḥ kṣaṇāt
śaṅkukarṇaḥ
8.1 prasīdatu
prasīdatu
mahārājaḥ
8.2 kumāram
akṣaṃ
nihataṃ
śrutvā
krodhā^viṣṭa-hṛdayaḥ
kumāre^ndrajid
abhigatavāṃs
taṃ
vanaukasam
rāvaṇaḥ
8.3 tena
hi
gaccha
8.4 bhūyo
jñāyatāṃ
vṛttāntaḥ
śaṅkukarṇaḥ
8.5 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
8.6 niṣkrāntaḥ
rāvaṇaḥ
8.7 kumāro
hi
kṛtā^straś
ca
9
avaśyaṃ yudhi vīrāṇāṃ vadho vā vijayo 'thavā
tathā^pi kṣudra-karme^daṃ mahyamīṣāṃ manojvaraḥ
9.1 praviśya
śaṅkukarṇaḥ
9.2 jayatu
mahārājaḥ
9.3 jayatu
laṅkeśvaraḥ
9.4 jayatu
bhadramukhaḥ
10
saṃvṛttaṃ tumulaṃ yuddhaṃ kumārasya ca tasya ca
tataḥ sa vānaraḥ śīghraṃ baddhaḥ pāśena sāmpratam
rāvaṇaḥ
10.1 ko
'tra
vismaya
indrajitā
śākhā-mṛgo
baddha
iti
10.2 ko
'tra
bhoḥ
10.3 praviśya
rākṣasaḥ
10.4 jayatu
mahārājaḥ
rāvaṇaḥ
10.5 gaccha
vibhīṣaṇas
tāvad
āhūyatām
rākṣasaḥ
10.6 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
10.7 niṣkrāntaḥ
rāvaṇaḥ
10.8 tvam
api
tāvad
vānaram
ānaya
śaṅkukarṇaḥ
10.9 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
10.10 niṣkrāntaḥ
rāvaṇaḥ
10.11 vicintya
10.12 bhoḥ
kaṣṭam
11
a-cintyā manasā laṅkā sahitaiḥ sura-dānavaiḥ
abhibhūya daśagrīvaṃ praviṣṭaḥ kila vānaraḥ
12
jitvā trailokyam ājau sa-sura-danu-sutaṃ yan mayā garvitena
krāntvā kailāsam īśaṃ sva-gaṇa-parivṛtaṃ sākam ākampya devyā
labdhvā tasmāt prasādaṃ punar aga-sutayā nandinā^n-ādṛtatvād
dattaṃ śaptaṃ ca tābhyāṃ yadi kapi-vikṛti-cchadmanā tan mama syāt
12.1 tataḥ
praviśati
vibhīṣaṇaḥ
vibhīṣaṇaḥ
12.2 savimarśam
12.3 ahotukhalu
mahārājasya
viparītā
khalu
buddhiḥ
saṃvṛttā
12.4 kutaḥ
13
mayo^kto maitilī tasmai bahuśo dīyatām iti
na me śṛṇoti vacanaṃ suhṛdāṃ śoka-kāraṇāt
rāvaṇaḥ
13.3 vibhīṣaṇa
ehy
ehi
13.4 upaviśa
vibhīṣaṇaḥ
13.5 eṣa
eṣa
upaviśāmi
13.6 upaviśati
rāvaṇaḥ
13.7 vibhīṣaṇa
nirviṇṇam
iva
tvāṃ
lakṣaye
vibhīṣaṇaḥ
13.8 nirveda
eva
khalv
an-ukta-grāhiṇaṃ
svāminam
upāśritasya
bhṛtya-janasya
rāvaṇaḥ
13.9 chidyatām
eṣā
kathā
13.10 tvam
api
tāvad
vānaram
ānaya
vibhīṣaṇaḥ
13.11 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
13.12 niṣkrāntaḥ
13.13 tataḥ
praviśati
rākṣasair
gṛhīto
hanūmān
14
nai^vā^haṃ dharṣitas tena nairṛtena dur-ātmanā svayaṃ grahaṇam āpanno rākṣase^śa-didṛkṣayā
rāvaṇaḥ
14.3 sāvajñam
14.4 vibhīṣaṇa
kim
asya
tat
karma
vibhīṣaṇaḥ
14.5 mahārāja
ato
'py
adhikam
rāvaṇaḥ
14.6 kathaṃ
tvam
avagacchasi
vibhīṣaṇaḥ
14.7 praṣṭum
arhati
mahārājaḥ
kas
tvam
iti
rāvaṇaḥ
14.8 bho
vānara
kas
tvam
14.9 kena
kāraṇena
dharṣito
'smākam
antaḥpuraṃ
praviṣṭaḥ
15
añjanāyāṃ samutpanno mārutasyau^rasaḥ sutaḥ
preṣito rāghaveṇā^haṃ hanūmān nāma vānaraḥ
vibhīṣaṇaḥ
15.1 mahārāja
kiṃ
śrutam
vibhīṣaṇaḥ
15.3 hanūman
kim
āha
tatrabhavān
rāghavaḥ
hanūmān
15.4 bhoḥ
śrūyatāṃ
rāma-śāsanam
rāvaṇaḥ
15.5 kathaṃ
kathaṃ
rāma-śāsanam
ity
āha
15.6 āḥ
hanyatām
ayaṃ
vānaraḥ
vibhīṣaṇaḥ
15.7 prasīdatu
prasīdatu
mahārājaḥ
15.8 sarvā^parādheṣv
avadhyāḥ
khalu
dūtāḥ
15.9 athavā
rāmasya
vacanaṃ
śrutvā
paścād
yathe^ṣṭaṃ
kartum
arhati
mahārājaḥ
rāvaṇaḥ
15.10 bho
vānara
kim
āha
sa
mānuṣaḥ
16
vara-śaraṇam upehi śaṅkaraṃ vā praviśa ca durgatamaṃ rasātalaṃ vā
śara-vara-paribhinna-sarva-gātraṃ
yama-sadanaṃ pratiyāpayāmy ahaṃ tvām
17
divyā^strais tridaśa-gaṇā mayā^bhibhūtā
daitye^ndrā mama vaśa-vartinaḥ samastāḥ
paulastyo 'py apahṛta-puṣpako 'vasanno
bho rāmaḥ katham abhiyāti mānuṣo mām
hanūmān
17.1 evaṃ-vidhena
bhavatā
kim
arthaṃ
pracchannaṃ
tasya
dārā^paharaṇaṃ
kṛtam
vibhīṣaṇaḥ
17.2 samyag
āha
hanūmān
18
apāsya māyayā rāmaṃ tvayā rākṣasa-puṅgava
bhikṣu-veṣaṃ samāsthāya cchalenā^pahṛtā hi sā
rāvaṇaḥ
18.1 vibhīṣaṇa
kiṃ
vipakṣa-pakṣam
avalambase
19
prasīda rājan vacanaṃ hitaṃ me
pradīyatāṃ rāghava-dharma-patnī
idaṃ kulaṃ rākṣasa-puṅgavena
tvayā hi ne^cchāmi vipadyamānam
rāvaṇaḥ
19.1 vibhīṣaṇa
alam
alaṃ
bhayena
20
kathaṃ lamba-saṭaḥ siṃho mṛgeṇa vinipātyate
gajo vā su-mahān mattaḥ sṛgālena nihanyate
hanūmān
20.1 bho
rāvaṇa
vipadyamāna-bhāgyena
bhavatā
kiṃ
yuktaṃ
rāghavaṃ
evaṃ
vaktum
20.2 mā
tāvad
bhoḥ
21
naktañcarāpaśada rāvaṇa rāghavam taṃ
vīrāgragaṇyamatulaṃ tridaśe^ndra-kalpam
prakṣīṇapuṇya bhavatā bhuvanai^ka-nāthaṃ
vaktuṃ kim evam ucitaṃ gata-sāra nīcaiḥ
rāvaṇaḥ
21.1 kathaṃ
kathaṃ
nāmā^bhidhatte
21.2 hanyatām
ayaṃ
vānaraḥ
21.3 athavā
dūta-vadhaḥ
khalu
vacanīyah
21.4 śaṅkukarṇa
lāṅgūlam
ādīpya
visṛjyatām
ayaṃ
vānaraḥ
śaṅkukarṇaḥ
21.5 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
21.6 ita
itaḥ
rāvaṇaḥ
21.9 abhidhīyatāṃ
mad-vacanāt
sa
mānuṣaḥ
22
abhibhūto mayā rāma dārā^paharaṇād asi
yadi te 'sti dhanuḥ ślāghā dīyatāṃ me raṇo mahān
hanūmān
22.1 a-cirād
drakṣyasi
23
abhihata-vara-vapra-gopurāṭṭāṃ
raghu-vara-kārmuka-nāda-nirjitas tvam
hari-gaṇa-paripīḍitaiḥ samantāt
pramada-vanair abhisaṃvṛtāṃ sva-laṅkām
rāvaṇaḥ
23.1 āḥ
nirvāsyatām
ayaṃ
vānaraḥ
23.3 rakṣobhiḥ
saha
niṣkrānto
hanūmān
vibhīṣaṇaḥ
23.4 prasīdatu
prasīdatu
maharājaḥ
23.5 asti
kācid
vivakṣā
mahārājasya
hitam
antareṇa
rāvaṇaḥ
23.6 ucyatāṃ
tac
chreyo
vayam
api
śrotāraḥ
vibhīṣaṇaḥ
23.7 sarvathā
rākṣasa-kulasya
vināśo
'bhyāgata
iti
manye
vibhīṣaṇaḥ
23.9 mahārājasya
vipratipattyā
rāvaṇaḥ
23.10 kā
me
vipratipattiḥ
vibhīṣaṇaḥ
23.11 nanu
sītā^paharaṇam
eva
rāvaṇaḥ
23.12 sītā^paharaṇena
ko
doṣaḥ
syāt
vibhīṣaṇaḥ
23.13 a-dharmaś
ca
rāvaṇaḥ
23.14 ca-śabdena
sā^vaśeṣam
iva
te
vacanam
23.15 tad
brūhi
vibhīṣaṇaḥ
23.16 tad
eva
nanu
rāvaṇaḥ
23.17 vibhīṣaṇa
kiṃ
gūhase
mama
khalu
prāṇaiḥ
śāpitaḥ
syāḥ
yadi
satyaṃ
na
brūyāḥ
vibhīṣaṇaḥ
23.18 a-bhayaṃ
dātum
arhati
mahārājaḥ
rāvaṇaḥ
23.19 dattam
abhayam
23.20 ucyatām
vibhīṣaṇaḥ
23.21 balavad-vigrahaś
ca
rāvaṇaḥ
23.22 saroṣam
23.23 kathaṃ
kathaṃ
balavad-vigraho
nāma
24
śatru-pakṣam upāśritya mām ayaṃ rākṣasā^dhamaḥ
krodham āhārayaṃs tīvram abhīrur abhibhāṣate
25
mamā^n-avekṣya saubhrātraṃ śatru-pakṣam upāśritam no^tsahe purato draṣtuṃ tasmād eṣa nirasyatām
vibhīṣaṇaḥ
25.1 prasīdatu
prasīdatu
mahārājaḥ
25.2 aham
eva
yāsyāmi
26
śāsito 'haṃ tvayā rājan prayāmi na ca doṣavān
tyaktvā roṣaṃ ca kāmaṃ ca yathā kāryaṃ tathā kuru
27
adyai^va taṃ kamala-locanam ugra-cāpaṃ
rāmaṃ hi rāvaṇa-vadhāya kṛta-pratijñam
saṃśritya saṃśrita-hita-prathitaṃ nṛ-devaṃ
naṣṭaṃ niśā-cara-kulaṃ punar uddhariṣye
27.1 niṣkrāntaḥ
rāvaṇaḥ
27.2 hanta
nirgato
vibhīṣaṇaḥ
27.3 yāvad
aham
api
nagara-rakṣāṃ
sampādayāmi
27.4 niṣkrāntaḥ