0.1 nāndy-ante
tataḥ
praviśati
sūtradhāraḥ
1
pātu vāsava-dattā^yo mahā-seno 'ti-vīryavān
vatsarājas tu nāmnā sa-śaktir yaugandharāyaṇaḥ
1.3 praviśya
naṭī
1.4 ayya
ia
'hmi
1.4b ārya
iyam
asmi
sūtradhāraḥ
1.5 ārye
gīyatāṃ
tāvat
kiñcid
vastu
1.6 tatas
tava
gīta-prasādite
raṅge
vayam
api
prakaraṇam
ārabhāmahe
1.7 ārye
kim
idaṃ
cintyate
1.8 nanu
gīyate
naṭī
1.9 ajja
mae
siviṇe
ññādi-kuḷassa
a-ssatthaṃ
via
diṭṭhaṃ
1.10 tā
icchāmi
ayyeṇa
kusaḷa-viññāṇa-ṇimittaṃ
kañci
purusaṃ
pesiduṃ
1.9b adya
mayā
svapne
jñāti-kulasyā^'-svāsthyam
iva
dṛṣṭam
1.10b tad
icchāmy
āryeṇa
kuśala-vijñāna-nimittaṃ
kañcit
puruṣaṃ
preṣayitum
sūtradhāraḥ
1.11 bāḍham
2
puruṣaṃ preṣayiṣyāmi vyaktam ātma-hite kṣamam
nepathye
2.1 sālaka
sajjas
tvam
2
puruṣaṃ preṣayaty eṣa yathā yaugandharāyaṇaḥ
2.2 niṣkrāntau
2.3 sthāpanā
2.4 tataḥ
praviśati
yaugandharāyaṇaḥ
sālakena
saha
yaugandharāyaṇaḥ
2.5 sālaka
sajjas
tvam
sālakaḥ
2.6 ayya
aha
iṃ
2.6b ārya
atha
kim
yaugandharāyaṇaḥ
2.7 mahān
khalv
adhvā
gantavyaḥ
sālakaḥ
2.8 mahattareṇa
siṇeheṇa
ayyaṃ
uvaciṭṭhāmi
2.8b mahattareṇa
snehenā^ryam
upatiṣṭhe
yaugandharāyaṇaḥ
2.9 hanta
yāsyati
balavān
yasya
sauhārdam
2.10 kutaḥ
3
snigdheṣv āsajyaṃ karma yad duṣkaraṃ syād
yo vā vijñātā sat-kṛtānāṃ guṇānām
krītaṃ sāmarthyaṃ yasya tasya krameṇa
daiva-prāmāṇyād bhraśyate vardhate vā
sālakaḥ
3.2 ayya
ḷeho
khu
maṃ
ovajjhai
jahiṃ
āattaṃ
kayya-sarīraṃ
3.2b ārya
lekhaḥ
khalu
mām
avabadhnāti
yasmin
āyattaṃ
kārya-śarīram
3.4 praviśya
vijayā
3.5 ayya
ia
'hmi
3.5b ārya
iyam
asmi
yaugandharāyaṇaḥ
3.6 vijaye
tvaryatāṃ
lekhaḥ
pratisarā
ca
vijayā
3.7 ayya
taha
3.7b ārya
tathā
3.8 niṣkrāntā
yaugandharāyaṇaḥ
3.9 atha
dṛṣṭa-pūrvas
tvayai^ṣa
panthāḥ
sālakaḥ
3.10 ṇahi
suda-puruvo
3.10b nahi
śruta-pūrvaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
3.11 etad
api
medhāvi-lakṣaṇam
3.12 bhoḥ
vana-gaja-pracchādita-śarīraṃ
nīla-hastinam
upanyasya
pradyotaḥ
svāminaṃ
chalayitu-kāma
iti
pravṛttir
upagatā
naḥ
3.13 apī^dānīṃ
svāmino
buddhy-atikramo
na
syāt
3.14 aho
tu
khalu
vatsarāja-bhīrutvaṃ
pradyotasya
3.15 vyaktī-kṛtam
a-sāmarthyam
akṣauhiṇyāḥ
3.16 kutaḥ
4
vyaktaṃ balaṃ bahu ca tasya na cai^ka-kāryaṃ
saṅkhyāta-vīra-puruṣaṃ ca na cā^nuraktam
vyājaṃ tataḥ samabhinandati yuddha-kāle
sarvaṃ hi sainyam anurāgam ṛte kalatram
4.1 praviśya
vijayā
4.2 ḷeho
khu
aaṃ
4.3 paḍisarā
savva-vahū-jaṇa-hatthādo
tuvārīadi
tti
bhaṭṭi-mādā
āha
4.2b lekhaḥ
khalv
ayam
4.3b pratisarā
sarva-vadhū-jana-hastāt
tvaryata
iti
bhartṛ-mātā^ha
yaugandharāyaṇaḥ
4.4 vijaye
vijñāpyatām
tatrabhavatyai
sarva-vadhū-jana-hasta-prayuktā
vā
ekā
vā
pratisarā
dīyatām
iti
vijayā
4.5 ayya
taha
4.5b ārya
tathā
4.6 niśkrāntā
4.7 praviśya
nirmuṇḍakaḥ
4.8 suhaṃ
ayyassa
4.8b sukham
āryasya
yaugandharāyaṇaḥ
4.9 kathaṃ
nirmuṇḍakaḥ
nirmuṇḍakaḥ
4.10 ayya
eso
bhaṭṭi-pāda-mūḷādo
ovaṭṭhiio
haṃsao
āado
4.10b ārya
eṣa
bhartṛ-pāda-mūlād
aupasthitiko
haṃsaka
āgataḥ
yaugandharāyaṇaḥ
4.11 kathaṃ
haṃsaka
ekaḥ
prāpta
iti
4.12 sālaka
viśramyatām
idānīṃ
muhūrtam
4.13 tvaritataraṃ
vā
yāsyati
sa-viśramo
vā
sālakaḥ
4.14 ayya
taha
4.14b ārya
tathā
4.15 niṣkrāntaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
4.16 nirmuṇḍaka
praveśyatāṃ
haṃsakaḥ
nirmuṇḍakaḥ
4.17 ayya
taha
4.17b ārya
tathā
4.18 niṣkrāntaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
4.19 svāminā^'-virahita-pūrvo
haṃsaka
ekaḥ
prāpta
iti
sā^vignam
iva
me
manaḥ
4.20 kutaḥ
5
yathā narasyā^kula-bāndhavasya
gatvā^nya-deśaṃ gṛham āgatasya
tathā hi me samprati buddhi-śaṅkā
śroṣyāmi kin nu priyam a-priyaṃ vā
5.1 tataḥ
praviśati
haṃsako
nirmuṇḍakaś
ca
nirmuṇḍakaḥ
5.2 edu
edu
ayyo
5.2b etv
etv
āryaḥ
haṃsakaḥ
5.3 kahiṃ
kahiṃ
ayyo
5.3b kutra
kutrā^ryaḥ
nirmuṇḍakaḥ
5.4 eso
ayyo
ciṭṭhai
uvasappadu
ṇaṃ
5.4b eṣa
āryas
tiṣṭhati
upasarpatv
enam
haṃsakaḥ
5.5 upagamya
5.6 suhaṃ
ayyassa
5.6b sukham
āryasya
yaugandharāyaṇaḥ
5.7 haṃsaka
na
khalu
gataḥ
svāmī
nāga-vanam
haṃsakaḥ
5.8 ayya
hijjo
evva
gado
bhaṭṭā
5.8b ārya
hya
eva
gato
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
5.9 hanta
niṣ-phalam
anupreṣaṇam
5.10 chalitāḥ
smaḥ
5.11 athā^sti
pratyāśā
athavā
adyai^va
prāṇā
moktavyāḥ
haṃsakaḥ
5.12 dharadi
khu
dāva
bhaṭṭā
5.12b dharate
khalu
tāvad
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
5.13 dharate
tāvad
ity
an-ūrjitā
vipattir
abhihitā
5.14 gṛhītena
svāminā
bhavitavyaṃ
nanu
haṃsakaḥ
5.15 suṭṭhu
ayyeṇa
viññādaṃ
gahīdo
bhaṭṭā
5.15b suṣṭhv
āryeṇa
parijñātaṃ
gṛhīto
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
5.16 kathaṃ
gṛhītaḥ
svāmī
5.17 hanta
bhoḥ
mahān
khalu
bhāraḥ
pradyotasya
bhāgyair
nistīrṇaḥ
5.18 adya-prabhṛti
vatsarāja-sacivānāṃ
pratiṣṭhitam
a-sāmarthyam
a-yaśaś
ca
5.19 idānīm
an-utpanna-kārya-paṇḍito
rumaṇvān
kva
gataḥ
5.20 idānīm
aśvārohaṇīyaṃ
kva
gatam
5.21 kutaḥ
6
snigdhaṃ ca sauhṛda-hṛtaṃ ca kulo^dgataṃ ca
vyāyāma-yogya-puruṣaṃ ca guṇā^rjitaṃ ca
krītaṃ parair gahana-dur-gatayā pranaṣṭaṃ
yuddhe samastam ati-bhāratayā vipannam
haṃsakaḥ
6.1 jai
samagga-joha-baḷa-parivāro
bhave
bhaṭṭā
ṇa
eso
doso
bhave
6.1b yadi
samagra-yodha-bala-parivāro
bhavet
bhartā
nai^sa
doṣo
bhavet
yaugandharāyaṇaḥ
6.2 katham
a-samagra-yodha-bala-parivāro
nāma
svāmī
haṃsakaḥ
6.3 suṇādu
ayyo
6.3b śṛṇotv
āryaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
6.4 adhva-śrānto
bhavān
6.5 āsyatām
haṃsakaḥ
6.6 ayya
taha
6.6b ārya
tathā
6.7 upaviśya
6.8 suṇādu
ayyo
6.9 sā^vasesa-ppaccūsāe
raaṇīe
vāhaṇa-suhāe
veḷāe
vāḷuā-tittheṇa
ṇaiṃ
ṇammadaṃ
taria
veṇu-vaṇe
kaḷattaṃ
āvāsia
chatta-matta-paricchadeṇa
gaja-jūha-vimadda-joggeṇa
baḷeṇa
maggamadaaṇīe
vīhīe
ṇāa-vaṇaṃ
paādo
bhaṭṭā
6.8b śṛnotv
āryaḥ
6.9b sā^vaśeṣa-pratyūṣāyāṃ
rajanyāṃ
vāhana-sukhāyāṃ
velāyāṃ
vālukā-tīrthene
nadīṃ
narmadāṃ
tīrtvā
veṇu-vane
kalatram
āvāsya
chatra-mātra-paricchadena
gaja-yūtha-vimarda-yogyena
balena
mārgamadanyā
vīthyā
nāga-vanaṃ
prayāto
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
6.10 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.11 tado
isu-kkheva-matto^tthide
suyye
ettia-mattāṇi
via
joaṇāṇi
gacchia
kosa-matteṇa
via
madaaṃdhīra-pavvadaṃ
aṇ-āsādia
taḍāa-paṅku-kkhittaṃ
addha-ṇimmida-siḷā-kammaṃ
via
visama-daṃsaṇaṃ
diṭṭhaṃ
ṇo
ṇāa-jūhaṃ
6.11b tata
iṣu-kṣepa-mātro^tthite
sūrye
etāvan-mātrāṇī^va
yojanāni
gatvā
krośa-mātreṇe^va
madagandhīra-parvatam
an-āsādya
taṭāka-paṅko^tkṣiptam
ardha-nirmita-śilā-karme^va
viṣama-darśanaṃ
dṛṣṭaṃ
no
nāga-yūtham
yaugandharāyaṇaḥ
6.12 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.13 tado
ṇijjhāantīsu
seṇāsu
samuppaṇṇa-saṅkā-piṇḍide
tassiṃ
jūhe
imassa
aṇ-atthassa
uppādao
kocci
padādī
bhaṭṭāraṃ
eva
uvaṭṭhido
6.13b tato
nidhyāyantīṣu
senāsu
samutpanna-śaṅkā-piṇḍite
tasmin
yūthe
'syā^n-arthasyo^tpādakaḥ
kaścit
padātiḥ
bhartāram
evo^pasthitaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
6.14 tiṣṭha
6.15 itaḥ
krośa-mātre
mallikā-sāla-pracchādita-śarīro
nakha-danta-varjam
eka-nīlo
hastī
mayā
dṛśyata
ity
uktavān
nanu
haṃsakaḥ
6.16 kahaṃ
pariṇṇādaṃ
khu
edaṃ
ayyeṇa
6.17 jāgatti
khu
samuppaṇṇo
aaṃ
doso
6.16b kathaṃ
parijñātaṃ
khalv
etad
āryeṇa
6.17b jāgrati
khalu
samutpanno
'yaṃ
doṣaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
6.18 haṃsaka
jāgrato
'pi
balavattaraḥ
kṛtāntaḥ
6.19 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.20 tado
suvaṇṇa-sada-ppadāṇeṇa
taṃ
ṇisaṃsaṃ
paḍipūjia
bhaṭṭiṇā
uttaṃ
atthi
eso
cakkavattī
hatthī
ṇīḷa-kuvaḷaa-taṇū
ṇāma
hatthi-sikkhāe
paṭhido
6.21 tā
a-ppamattā
hoha
tuhme
imassiṃ
jūhe
6.22 gaaṃ
taṃ
ahaṃ
vīṇā-dudīo
āṇemi
tti
6.20b tataḥ
suvarṇa-śata-pradānena
taṃ
nṛśaṃsaṃ
paripūjya
bhartro^ktam
asty
eṣa
cakravartī
hastī
nīla-kuvalaya-tanur
nāma
hasti-śikṣāyāṃ
paṭhitaḥ
6.21b tad
a-pramattā
bhavata
yūyam
asmin
yūthe
6.22b gajaṃ
tam
ahaṃ
vīṇā-dvitīya
ānayāmī^ti
yaugandharāyaṇaḥ
6.23 atha
katham
upekṣitas
tadānīṃ
svāmī
rumaṇvatā
haṃsakaḥ
6.24 ṇahi
ṇahi
6.25 pasādia
bhaṭṭā
amacceṇa
viṇṇāvido
ṇa
hu
de
eḷāvaṇā^dīṇaṃ
vi
disā-gaāṇaṃ
gahaṇaṃ
ṇa
sambhāvaṇīaṃ
6.26 avi
du
dur-ārakkhadāe
āsaṇṇa-dosāṇi
visaa-'ntarāṇi
6.27 tahiṃ
ṇiḷ-ḷajjo
ṇir-abhijaṇo
paccanta-vāsī
jaṇo
6.28 tā
padādi-mattā^hiṭṭhidaṃ
imaṃ
jūhaṃ
karia
savva
evva
gacchāmo
ṇa
ekāiṇā
sāmiṇā
gantavvaṃ
tti
6.24b nahi
nahi
6.25b prasādya
bhartā^mātyena
vijñāpitaḥ
na
khalu
te
airāvaṇā^dīnām
api
daśā-gajānāṃ
grahaṇaṃ
na
sambhāvanīyam
6.26b api
tu
dur-ārakṣatayā^sanna-doṣāṇi
viṣayā^ntarāṇi
6.27b tatra
nir-lajjo
nir-abhijanaḥ
pratyanta-vāsī
janaḥ
6.28b tat
padāti-mātrā^dhiṣṭhitam
idaṃ
yūthaṃ
kṛtvā
sarva
eva
gacchāmaḥ
nai^kākinā
svāminā
gantavyam
iti
yaugandharāyaṇaḥ
6.29 api
mahā-jana-samakṣam
evam
uktaḥ
svāmī
rumaṇvatā
6.30 evam
apy
a-vaktavyāṃ
svāmi-bhaktim
icchāmi
6.31 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.32 tado
atta-jīvida-ṇiddiṭṭheṇa
savaheṇa
ṇivāria
amaccaṃ
ṇīḷa-vaḷāhaādo
hatthiṇo
odaria
sundara-pāḍaḷaṃ
ṇāma
assaṃ
āḷuhia
aṇ-addhā^gae
suyye
viṃsadi-mattehi
padādihi
saha
paādo
bhaṭṭā
6.32b tata
ātma-jīvita-nirdiṣṭena
śapathena
nivāryā^mātyaṃ
nīla-valāhakād
hastino
'vatīrya
sundara-pāṭalaṃ
nāmā^śvam
āruhyā^n-ardhā^gate
sūrye
viṃśati-mātraiḥ
padātibhiḥ
saha
prayāto
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
6.33 vijayāya
6.34 hā
dhik
snehāt
pūrva-vṛttānto
nā^vekṣitaḥ
6.35 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.36 tado
di-'uṇaṃ
via
addhāṇaṃ
gacchia
sāḷa-ḷukkha-cchāāe
savaṇṇa-ṇaṭṭha-ṇīḷadāe
parubbhāsidehi
a-sarīra-viṇikkhittehi
via
danta-juaḷehi
sūido
dhaṇu-sada-matteṇa
via
diṭṭho
so
divva-vāraṇa-paḍicchando
6.36b tato
dvi-guṇam
iva
adhvānaṃ
gatvā
sāla-vṛkṣa-cchāyāyāṃ
sāvarṇya-naṣṭa-nīlatayā
prodbhāsitābhyām
a-śarīra-vinikṣiptābhyām
iva
danta-yugalābhyāṃ
sūcito
dhanuḥ-śata-mātreṇe^va
dṛṣṭaḥ
sa
divya-vāraṇa-praticchandaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
6.37 haṃsaka
asmat-paritāpa
ity
ucyatām
6.38 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.39 tado
bhaṭṭiṇā
odaria
assādo
āamia
devadāṇaṃ
paṇāmaṃ
karia
gahīdā
vīṇā
6.40 tado
piṭṭhado
ekka-kida-ṇiccao
via
mahanto
kaṇṭhīravo
samuppaṇṇo
6.39b tato
bhartrā^vatīryā^śvād
āgamya
devatānāṃ
praṇāmaṃ
kṛtvā
gṛhītā
vīṇā
6.40b tata
pṛṣṭhata
eka-kṛta-niścaya
iva
mahān
kaṇṭhīravaḥ
samutpannaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
6.41 kaṇṭhīrava
iti
6.42 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.43 tado
kaṇṭhīrava-pariññāṇa-ṇimittaṃ
parivuttā
a
vaaṃ
6.44 mahā-matto^ttarā^uhīā^hiṭṭhido
paccuggado
so
kidaa-hatthī
6.43b tataḥ
kaṇṭhīrava-parijñāna-nimittaṃ
parivṛttāś
ca
vayam
6.44b mahā-mātro^ttarā^yudhīyā^dhiṣṭhitaḥ
pratyudgataḥ
sa
kṛtaka-hastī
yaugandharāyaṇaḥ
6.45 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
6.46 tado
ṇāma-gotta-ggahaṇeṇa
samassāsia
kuḷa-vutta-jaṇaṃ
savvahā
pajjoda-ppaoo
eso
aṇugacchaha
maṃ
ahaṃ
dāṇiṃ
parassa
uvaṇṇāsaṃ
visamā^rambhaṃ
parakkameṇa
samī-karomi
tti
bhaṇia
bhaṭṭā
paviṭṭho
evva
taṃ
para-baḷaṃ
6.46b tato
nāma-gotra-grahaṇena
samāśvāsya
kula-putra-janaṃ
sarvathā
pradyota-prayoga
eṣaḥ
anugacchata
mām
aham
idānīṃ
parasyo^panyāsaṃ
viṣamā^rambhaṃ
parākrameṇa
samī-karomī^ti
bhaṇitvā
bhartā
praviṣṭa
eva
tat
para-balam
yaugandharāyaṇaḥ
6.47 praviṣṭa
iti
6.48 athavā
nanu
sthāne
7
vrīlito vañcanāṃ prāpya mānī sattvam upāśritaḥ
śūraś cai^kā^yana-sthaś ca kim anyat pratipadyate
haṃsakaḥ
7.2 tado
kīḷāamāṇo
via
atta-cchandā^ṇuvattiṇā
sundara-pāḍaḷeṇa
asseṇa
attā^bhippāādo
vi
ahiaṃ
paharanto
adi-bahukadāe
para-baḷassa
adi-ppaujjamāṇa-vāāmo
visaṇṇa-ṇaṭṭha-savva-parijaṇo
mae
ekkāiṇā
ṇahi
ṇahi
bhaṭṭiṇā
eva
rakkhiamāṇo
aṇubaddha-divasa-juddha-parissanto
bahu-ppahāra-ṇipāḍia-turao
tammāamāṇa-suyya-dāruṇāe
veḷāe
mohaṃ
gado
bhaṭṭā
7.2b tataḥ
krīḍann
ivā^tma-cchandā^nuvartinā
sundara-pāṭalenā^śvenā^tmā^bhiprāyād
apy
adhikaṃ
praharan
ati-bahukatayā
para-balasyā^ti-prayujyamāna-vyāyāmo
viṣaṇṇa-naṣṭa-sarva-parijano
mayai^kākinā
nahi
nahi
bhartrai^va
rakṣyamāṇo
'nubaddha-divasa-yuddha-pariśrānto
bahu-prahāra-nipātita-turagas
tāmyat-sūrya-dāruṇāyāṃ
velāyāṃ
mohaṃ
gato
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
7.3 kathaṃ
moham
upagataḥ
svāmī
7.4 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
7.5 tado
jahā-satti
saṇṇihida-gahaṇ-uppāḍidāhi
a-viṇṇāamāṇa-jādīhi
kakkasāhi
ḷadāhi
pākido
via
sarīra-antaṇādo
paharisido
bhaṭṭā
7.5b tato
yathā-śākti
sannihita-gahano^tpāṭitābhir
a-vijñāyamāna-jātibhiḥ
karkaśābhir
latābhiḥ
prākṛta
iva
śarīra-yantraṇāt
pradharṣito
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
7.6 kathaṃ
pradharṣitaḥ
svāmī
8
pīnā^ṃsasya vikṛṣṭa-parva-mahato nāge^ndra-hastā^kṛteś
cāpā^sphāli-karasya dūra-haraṇād bāṇā^dhikā^ropiṇaḥ
viprā^bhyarcayituḥ śrameṣu suhṛdāṃ sat-kartur āliṅganair
nyastaṃ tasya bhuja-dvayasya valaya-sthānā^ntare bandhanam
haṃsakaḥ
8.2 ayya
avasidā^vaḷevesu
pāvesu
8.2b ārya
avasitā^valepeṣu
pāpeṣu
yaugandharāyaṇaḥ
8.3 diṣṭyā
śarīraṃ
dharṣitaṃ
na
tejaḥ
8.4 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
8.5 tado
paccāada-ppāṇaṃ
dāṇi
bhaṭṭāraṃ
pekkhia
aṇena
mama
bhādā
hado
aṇeṇa
mama
pidā
aṇeṇa
mama
sudo
mama
vaasso
tti
aññahā
bhaṭṭiṇo
parakkamaṃ
vaṇṇaantā
savvado
abhiddudā
de
pāvā
8.5b tataḥ
pratyāgata-prāṇam
idānīṃ
bhartāraṃ
prekṣyā^nena
mama
bhrātā
hato
anena
mama
pitā
anena
mama
suto
mama
vayasya
iti
anyathā
bhartuḥ
parākramaṃ
varṇayantaḥ
sarvato
'bhidrutās
te
pāpāḥ
yaugandharāyaṇaḥ
8.6 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
8.7 aṇṇaṃ
ca
dāṇi
acchariaṃ
8.8 aññoññāṇuṇaeṇa
tahiṃ
ekko
vavasido
akayyaṃ
kattuṃ
8.9 so
dakkhiṇā^himuhaṃ
parivattia
bhaṭṭāraṃ
samara-vāāma-saṅkhohidāṇi
ṇir-uvaāraṃ
saṅkhivia
kesāṇi
pīḍia
kareṇa
kara-vāḷaṃ
pahāra-vegaṃ
uppādaidu-kāmo
āhāvanto
8.7b anyac
ce^dānīm
āścaryam
8.8b anyonyānunayena
tatraiko
vyavasito
'-kāryaṃ
kartum
8.9b sa
dakṣiṇā^bhimukhaṃ
parivartya
bhartāraṃ
samara-vyāyāma-saṃkṣobhitān
nir-upacāraṃ
saṃkṣipya
keśān
pīḍayitvā
kareṇa
kara-vālaṃ
prahāra-vegam
utpādayitu-kāma
ādhāvan
yaugandharāyaṇaḥ
8.10 haṃsaka
vṛttāntaṃ
tāvad
ādhāraya
yāvad
ahaṃ
ucchvasāmi
haṃsakaḥ
8.11 tado
ḷuhiḷa-paḍaḷa-picchiḷāe
bhūmīe
so
ṇisaṃsao
saeṇa
veeṇa
oghaṭṭida-caḷaṇo
paḍihadā^rambho
hado
paḍido
8.11b tato
rudhira-paṭala-picchilāyāṃ
bhūmau
sa
nṛśaṃsakaḥ
svena
vegenā^vaghaṭṭita-caraṇaḥ
pratihatā^rambho
hataḥ
patitaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
8.12 patitaḥ
pāpa
eṣaḥ
8.13 bhoḥ
9
para-cakrair an-ākrāntā dharma-saṅkara-varjitā
bhūmir bhartāram āpannaṃ rakṣitā parirakṣati
haṃsakaḥ
9.2 tado
bhaṭṭiṇā
puḍhamaṃ
kunta-ppahāra-jaṇida-moho
sāḷaṅkāaṇo
ṇāma
pajjodassa
amacco
mā
khu
mā
khu
sāhasaṃ
ti
bhaṇia
taṃ
desaṃ
uvaṭṭhido
9.2b tato
bhartrā
prathamaṃ
kunta-prahāra-janita-mohaḥ
śālaṅkāyano
nāma
pradyotasyā^mātyo
mā
khalu
mā
khalu
sāhasam
iti
bhaṇitvā
taṃ
deśam
upasthitaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
9.3 tatas
tataḥ
haṃsakaḥ
9.4 tado
tak-kāḷa-duḷ-ḷahaṃ
paṇāmaṃ
karia
sarīra-antaṇādo
teṇa
moido
bhaṭṭā
9.4b tatas
tat-kāla-dur-labhaṃ
praṇāmaṃ
kṛtvā
śarīra-yantraṇāt
tena
mocito
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
9.5 vimuktaḥ
svāmī
9.6 sādhu
bhoḥ
śālaṅkāyana
sādhu
9.7 avasthā
khalu
nāma
śatrum
api
suhṛttve
kalpayati
9.8 haṃsaka
vyasanāt
kiñcid
ucchvasitam
iva
me
manaḥ
9.9 atha
kiṃ
pratipannaṃ
tena
sādhunā
haṃsakaḥ
9.10 tado
teṇa
ayyeṇa
aṇ-eaṃ
so^vaāraṃ
santi-vaaṇam
bhaṇia
gāḍha-bahu-ppahāradāe
a-samattho
vāhaṇā^saṇa
tti
khandha-saaṇaṃ
ārovia
ujjaiṇiṃ
evva
ṇīdo
bhaṭṭā
9.10b tatas
tenā^ryeṇā^n-ekaṃ
so^pacāraṃ
śānti-vacanaṃ
bhaṇītvā
gāḍha-bahu-prahāratayā^'-samartho
vāhanā^sana
iti
skandha-śayanam
āropyo^jjayinīm
eva
nīto
bhartā
yaugandharāyaṇaḥ
9.11 nītaḥ
svāmī
9.12 eṣa
so
'narthaḥ
10
etat tan nyaṅgam asmākam eṣa so 'ti-manorathaḥ
pradyotasya manasvitvāt svāmī duḥkheṣu vartate
11
katham a-gaṇita-pūrvaṃ drakṣyate taṃ narendraḥ
katham a-puruṣa-vākyaṃ śroṣyate siddha-vākyaḥ
katham a-viṣaya-vandhyaṃ dhārayiṣyaty a-marṣaṃ
praṇipatati niruddhaḥ sat-kṛto dharṣito vā
11.1 praviśya
pratīhārī
11.2 ayya
esā
paḍisarā
11.2b ārya
eṣā
pratisarā
yaugandharāyaṇaḥ
11.3
12
etāni tāny āpatitāni kāle
bhāgya-kṣayān niṣ-phalam udyatāni
turaṅgamasye^va raṇe nivṛtte
nīrājanā-kautuka-maṅgalāni
pratīhārī
12.1 ayya
imā
paḍisarā
12.1b ārya
iyaṃ
pratisarā
yaugandharāyaṇaḥ
12.2 vijaye
sthāpyatām
pratīhārī
12.3 kiṃ
tti
bhaṭṭi-mādaraṃ
ṇivedemi
12.3b kim
iti
bhartṛ-mātaraṃ
nivedayāmi
yaugandharāyaṇaḥ
12.4 vijaye
evam
etat
pratīhāri
12.5 kiṃ
edaṃ
12.5b kim
etat
yaugandharāyaṇaḥ
12.6 idam
pratīhārī
12.7 bhaṇādu
bhaṇādu
ayyo
bhaṇādu
12.7b bhaṇatu
bhaṇatv
āryo
bhaṇatu
yaugandharāyaṇaḥ
12.8 athavā
nai^tac
chakyaṃ
parihartum
12.9 nivedayiṣyāmy
atrabhavatyai
12.10 vijaye
sthirī-kriyatām
ātmā
12.11 karṇe
12.12 evam
iva
pratīhārī
12.13 haṃ
12.13b haṃ
yaugandharāyaṇaḥ
12.14 vijayā
khalv
asi
pratīhārī
12.15 esā
gacchāmi
manda-bhāā
12.15b eṣā
gacchāmi
manda-bhāgā
yaugandharāyaṇaḥ
12.16 vijaye
na
khalu
tvayā^trabhavatyai
gṛhītaḥ
svāmī^ti
sahasā
nivedayitavyam
12.17 sneha-dur-balaṃ
mātṛ-hṛdayaṃ
rakṣyam
pratīhārī
12.18 kahaṃ
dāṇi
ṇivedemi
12.18b katham
idānīṃ
nivedayāmi
yaugandharāyaṇaḥ
12.19 śṛṇu
13
pūrvaṃ tāvad yuddha-sambaddha-doṣāḥ
prastotavyā bhāvanāḥ saṃśayānām
sandigdhe 'rthe cintyamāne vināśe
rūḍhe śoke kārya-tattvaṃ nivedyam
pratīhārī
13.1 ghattissaṃ
13.1b grahiṣyāmi
13.2 niṣkrāntā
yaugandharāyaṇaḥ
13.3 haṃsaka
tvam
idānīṃ
svāminā
kiṃ
na
gataḥ
haṃsakaḥ
13.4 ayya
vavasido
khu
ahaṃ
attāṇaṃ
aṇuggahiduṃ
sāḷaṅkāaṇeṇa
ṇiutto
gaccha
imaṃ
vuttantaṃ
kosambīe
ṇivedehi
tti
13.4b ārya
vyavasitaḥ
khalv
aham
ātmānam
anugrahītuṃ
śālaṅkāyanena
niyuktaḥ
gacche^maṃ
vṛttāntaṃ
kauśāmbyāṃ
nivedaye^ti
yaugandharāyaṇaḥ
13.5 kinnukhalv
idānīṃ
nir-āśam
anusāraṃ
kartu-kāmaḥ
utāho
snigdha-puruṣa-sannikarṣaṃ
pariharati
haṃsakaḥ
13.6 aha
iṃ
13.6b atha
kim
yaugandharāyaṇaḥ
13.7 sa
svakaṃ
vismayād
ātmānam
āviṣ-karoti
uta
sarvā^rambha-siddhau
ramaṇīyaṃ
bhavati
13.8 atha
mām
antareṇa
svāmī
na
kiñcid
āha
haṃsakaḥ
13.9 ayya
atthi
padakkhiṇī-karaanto
bhaṭṭāraṃ
antaj-jaḷā^vagāḍhāe
diṭṭhīe
bahukaṃ
sandaṭṭhu-kāmeṇa
via
hmi
bhaṭṭiṇā
utto
gaccha
joandha
13.9b ārya
asti
pradakṣiṇī-kurvan
bhartāram
antar-jalā^vagāḍhayā
dṛṣṭyā
bahukaṃ
sandeṣṭu-kāmene^vā^smi
bhartro^ktaḥ
gaccha
yaugandha
13.10 ity
ardhokte
tiṣṭhati
yaugandharāyaṇaḥ
13.11 svairam
abhidhīyatāṃ
svāmi-vākyam
etat
haṃsakaḥ
13.12 joandharāaṇaṃ
pekkhehi
tti
13.12b yaugandharāyaṇaṃ
prekṣasve^ti
yaugandharāyaṇaḥ
13.13 mā
tāvat
13.14 sarva-saciva-maṇḍalam
atikramyai^ko
yaugandharāyaṇo
draṣṭavya
ity
āha
haṃsakaḥ
13.15 aha
iṃ
13.15b atha
kim
yaugandharāyaṇaḥ
13.16 tena
hi
an-arha-pratikriyam
a-nirviṣṭa-bhartṛ-piṇḍam
an-upakṛta-rāja-satkāraṃ
yadi
khalu
māṃ
draṣṭavyaṃ
manyate
svāmī
haṃsakaḥ
13.17 bāhaṃ
13.17b bāḍham
yaugandharāyaṇaḥ
13.18 puruṣā^ntaritaṃ
māṃ
drakṣyati
svāmī
14
ripu-nṛpa-nagare vā bandhane vā vane vā
samupagata-vināśaḥ pretya vā tulya-niṣṭham
jitam iti kṛta-buddhiṃ vañcayitvā nṛpaṃ taṃ
punar-adhigata-rājyaḥ pārśvataḥ ślāghanīyam
nepathye
14.1 hā
hā
bhaṭṭā
14.1b hā
hā
bhartaḥ
15
eṣa śoka-pratīkāro yathā-śakti nivedyate
etat strībhir a-sāmarthyaṃ mantriṇām anuvarṇyate
15.1 praviśya
pratīhārī
15.2 ayya
bhaṭṭimādā
15.2b ārya
bhartṛmātā
yaugandharāyaṇaḥ
15.3 kiṃ
kim
yaugandharāyaṇaḥ
15.5 kim
iti
pratīhārī
15.6 evaṃ
vihassa
suhij-jaṇeṇa
parigahīdassa
vaccha-rāassa
aaṃ
vuttanto
15.7 kiṃ
sakkaṃ
kattuṃ
antareṇa
vihāṇaṃ
15.8 tā
sammāṇia
suhij-jaṇaṃ
samatthiadu
15.9 jo
khu
dāṇi
saṅkaṭesu
vā
ṇa
visīdadi
visama-gado
vā
ṇa
payyavaciṭṭhadi
vañcido
vā
ṇa
ṇivvedaṃ
gacchadi
paḍighādesu
vā
pāṇā
ṇa
samujjhadi
so
khu
buddhimanto
pucchijjai
paḍhamaṃ
evva
me
vacchassa
vaasso
paccā
amacco
āṇedu
me
puttaaṃ
puttao
tti
15.6b evaṃ-vidhasya
suhṛj-janena
parigṛhītasya
vatsa-rājasyā^yaṃ
vṛttāntaḥ
15.7b kiṃ
śakyaṃ
kartum
antareṇa
vidhānam
15.8b tasmāt
sammānya
suhṛj-janaṃ
samarthyatām
15.9b yaḥ
khalv
idānīṃ
saṅkaṭeṣu
vā
na
visīdati
viṣama-gato
vā
na
paryavatiṣṭhate
vañcito
vā
na
nirvedaṃ
gacchati
pratighāteṣu
vā
prāṇān
na
samujjhati
sa
khalu
buddhimān
pṛcchyate
prathamam
eva
me
vatsasya
vayasyaḥ
paścād
amātya
ānayatu
me
putrakaṃ
putraka
iti
yaugandharāyaṇaḥ
15.10 aho
tu
khalv
atrabhavatyā
rāja-vaṃśā^śritaṃ
dhīra-vākyam
abhihitam
15.11 atrabhavatyāḥ
sambhāvanāṃ
pūjayāmi
15.12 vijaye
āpas
tāvat
pratīhārī
15.13 ayya
taha
15.13b ārya
tathā
15.14 niṣkramya
praviśya
15.15 imā
āvo
15.15b imā
āpaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
15.16 ānaya
15.17 ācamya
15.18 vijaye
kim
āha
tatrabhavatī
pratīhārī
15.19 āṇedu
me
puttaaṃ
puttao
tti
15.19b ānayatu
me
putrakaṃ
putraka
iti
yaugandharāyaṇaḥ
15.20 haṃsaka
kim
āha
svāmī
hamsakaḥ
15.21 joandharāaṇaṃ
pekkhehi
tti
15.21b yaugandharāyaṇaṃ
prekṣasve^ti
yaugandharāyaṇaḥ
15.22 vijaye
16
yadi śatru-bala-grasto rāhuṇā candramā iva
mocayāmi na rājānaṃ nā^smi yaugandharāyaṇaḥ
pratīhārī
16.1 ayya
taha
16.1b ārya
tathā
16.2 niṣkrāntā
16.3 praviśya
nirmuṇḍakaḥ
16.4 ayya
acchariaṃ
ṇivvuttaṃ
16.5 bhaṭṭiṇo
santi-ṇimittaṃ
uvaṭṭhia-bhoaṇaṃ
bahmaṇa-jaṇam
pekkhia
keṇa
vi
kiḷa
ummatta-vesa-dhāriṇā
bahmaṇeṇa
uccaṃ
hasia
uttaṃ
seraṃ
seraṃ
ahṇantu
bhavanto
16.6 abbhudaaṃ
khu
imassa
rāa-uḷassa
bhavissadi
tti
16.7 tado
vaaṇa-sama-āḷaṃ
evva
a-daṃsaṇaṃ
gado
16.4b ārya
āścaryaṃ
nirvṛttam
16.5b bhartuḥ
śānti-nimittam
upasthita-bhojanaṃ
brāhmaṇa-janaṃ
prekṣya
kena
api
kilo^nmatta-veṣa-dhāriṇā
brāhmaṇeno^ccaṃ
hasitvo^ktaṃ
svairaṃ
svairam
aśnantu
bhavantaḥ
16.6b abhyudayaḥ
khalv
asya
rāja-kulasya
bhaviṣyatī^ti
16.7b tato
vacana-sama-kālam
evā^'-darśanaṃ
gataḥ
yaugandharāyaṇaḥ
16.8 api
satyam
16.9 tataḥ
praviśati
brāhmaṇaḥ
brāhmaṇaḥ
16.10 ime
'trabhavatā
parigṛhītā
ātma-prayojano^tsṛṣṭāḥ
paricchada-viśeṣāḥ
16.11 ebhiḥ
pracchādita-śarīro
bhagavān
dvaipāyanaḥ
prāptaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
16.12 evaṃ
dvaipāyanaḥ
prāptaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
16.14 tena
hi
paśyāmas
tāvat
brāhmaṇaḥ
16.15 paśyatu
bhavān
yaugandharāyaṇaḥ
16.16 katham
anyad
rūpam
iva
me
saṃvṛttaṃ
16.17 hanta
bhoḥ
gato
'smi
svāmi-sannikarṣam
eva
16.18 idānīṃ
mamo^padeśā^rtham
ivo^tsṛṣṭāḥ
17
unmatta-sadṛśo veṣo dhāritas tena sādhunā
mocayiṣyati rājānaṃ māṃ ca pracchādayiṣyati
17.1 praviśya
pratīhārī
17.2 ayya
bhaṭṭi-mādā
āha
icchāmi
me
puttaaṃ
pekkhiduṃ
tti
17.2b ārya
bhartṛ-mātā^ha
icchāmi
me
putrakaṃ
prekṣitum
iti
yaugandharāyaṇaḥ
17.3 ayam
ayam
āgacchāmi
17.4 ārya
śānti-gṛhe
māṃ
pratīkṣasva
brāhmaṇaḥ
17.5 bāḍham
17.6 niṣkrāntaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
17.7 haṃsaka
viśramyatām
idānīm
haṃsakaḥ
17.8 ayya
taha
17.8b ārya
tathā
17.9 niṣkrāntaḥ
yaugandharāyaṇaḥ
17.10 vijaye
gacchā^grataḥ
pratīhārī
17.11 ayya
taha
17.11b ārya
tathā
17.12 niṣkrāntā
yaugandharāyaṇaḥ
17.13 bhoḥ
18
kāṣṭhād agnir jāyate mathyamānād
bhūmis toyaṃ khanyamānā dadāti
so^tsāhānāṃ nā^sty a-sādhyaṃ narāṇāṃ
mārgā^rabdhāḥ sarva-yatnāḥ phalanti
18.1 niṣkrāntaḥ