0.1 nāndyante
tataḥ
praviśati
sūtradhāraḥ
1
droṇaḥ pṛthivy-arjuna-bhīma-dūto
yaḥ karṇadhāraḥ śakunī^śvarasya
duryodhano bhīṣma-yudhiṣṭṭhiraḥ sa
pāyād virāḍ uttara-go 'bhimanyuḥ
nepathye
1.5 aho
kuru-rājasya
yajña-samṛddhiḥ
sūtradhāraḥ
1.6 bhavatu
vijñātam
2
sarvair antaḥ-puraiḥ sārdhaṃ prītyā prāpteṣu rājasu
yajño duryodhanasyai^ṣa kuru-rājasya vartate
2.1 niṣkrāntaḥ
2.2 tataḥ
praviśanti
brāhmaṇās
trayaḥ
sarve
2.3 aho
2.4 kuru-rājasya
yajña-samṛddhiḥ
3
dvijo^cchiṣṭair annaiḥ prakusumita-kāśā iva diśo
havir-dhūmaiḥ sarve hṛta-kusuma-gandhās taru-gaṇāḥ
mṛgais tulyā vyāghrā vadha-nibhṛta-siṃhāś ca girayo
nṛpe dīkṣāṃ prāpte jagad api samaṃ dīkṣitam iva
dvitīyaḥ
3.1 samyag
bhavān
āha
4
tṛpto 'gnir haviṣā^'-maro^ttama-mukhaṃ tṛptā dvi-je^ndrā dhanais
tṛptāḥ pakṣi-gaṇāś ca go-gaṇa-yutās te te narāḥ sarvaśaḥ
hṛṣṭaṃ samprati sarvato jagad idaṃ garjan nṛ-pe sad-guṇair
evaṃ lokam udāruroha sakalaṃ devā^layaṃ tad-guṇaiḥ
tṛtīyaḥ
4.1 ime
'tra-bhavanto
dvi-jātayaḥ
5
rājñāṃ veṣṭana-paṭṭa-hṛṣṭa-caraṇāḥ śḷāghya-prabhūta-śravā
vārddhakye 'py abhivardhamāna-niyamāḥ svādhyāya-śūrair mukhaiḥ
viprā yānti vayaḥ-prakarṣa-śithilā yaṣṭi-tripāda-kramāḥ
śiṣya-skandha-niveśitā^ñcīta-karā jīṛṇā gajendrā iva
sarve
5.1 bho
bho
māṇavakāḥ
bho
bho
māṇavakāḥ
an-avasite
'vabhṛtha-snāne
na
khalu
tāvad
agnir
utsraṣṭavyo
bhavadbhiḥ
prathamaḥ
5.2 hā
dhig
darśitam
eva
tāvad
baṭu-cāpalam
6
eṣā dīptai^ka-yūpā kanaka-maya-bhuje^vā^bhāti vasudhā
caityā^gnir laukikā^gniṃ dvija iva vṛṣalaṃ pārśve na sahate
nā^ty-arthaṃ pluṣṭa-pṛṣṭhā harita-kuśatayā vedī parivṛtā
prāg-vaṃśaṃ cai^ṣa dhūmo gaja iva nalinīṃ pullāṃ praviśati
7
agnir agni-bhayād eṣa bhītair nirvāsyate dvijaiḥ
kule vyutkrānta-cāritre jñātir jñāti-bhayād iva
8
śakaṭī ca ghṛtā^pūrṇā sicyamānā^pi vāriṇā
nārī^vo^paratā^patyā bāla-snehena dahyate
prathamaḥ
8.1 samyag
bhavān
āha
9
etāṃ cakra-dharasya dharma-śakaṭīṃ dagdhuṃ samabhyudyato
darbhe śuṣyati nīla-śādvalatayā vahniḥ śanair vāmanaḥ
vātenā^kulitaḥ śikhā-parigataś cakraṃ krameṇā^gato
nemī-maṇḍala-maṇḍalī-kṛta-vapuḥ sūryāyate pāvakaḥ
dvitīyaḥ
9.1 idam
aparam
paśya
10
valmīka-mūlād dahanena bhītās
tat-koṭaraiḥ pañca samaṃ bhujaṅgāḥ
samaṃ vipannasya narasya dehād
viniḥsṛtāḥ pañca yathe^ndriyāṇi
tṛtīyaḥ
10.1 idam
apraraṃ
paśyetāṃ
bhavantau
11
dahyamānasya vṛkṣasya sā^nilena makhā^gninā
koṭarā^ntara-deha-sthāḥ kha-gāḥ prāṇā ivo^dgatāḥ
12
śuṣkeṇai^kena vṛkṣeṇa vanaṃ puṣpita-pāda-pam
kulaṃ cāritra-hīnena puruṣeṇe^va dahyate
13
vanaṃ sa-vṛkṣa-kṣupa-gulmam etat
prakāmam āhāram ivo^pabhujya
kuśā^nusāreṇa hutā^śano 'sau
nadīm upaspraṣṭum ivā^vatīrṇaḥ
14
gato vṛkṣād vṛkṣaṃ vitata-kuśa-cīreṇa dahanaḥ
kadalyā vipluṣṭaṃ patati pariṇāmād iva phalam
asau cā^gre tālo madhu-paṭala-cakreṇa mahatā
ciraṃ mūle dagdhaḥ paraśur iva rudrasya patati
tṛtīyaḥ
14.1 hanta
sat-puruṣa-roṣa
iva
praśānto
bhagavān
hutā^śanaḥ
15
etad agner balaṃ naṣṭam indhanānāṃ parikṣayāt
dāna-śaktir ivā^ryasya vibhavānāṃ parikṣayāt
16
srug-bhāṇḍam araṇīṃ darbhān upabhuṅkte hutā^śanaḥ
vyasanitvān naraḥ kṣīṇaḥ paricchadam ivā^tmanaḥ
17
avanata-viṭapo nadī-palāśaḥ
pavana-vaśāc calitai^ka-parṇa-hastaḥ
dava-dahana-vipanna-jīvitānām
udakam ivai^ṣa karoti pāda-pānām
tṛtīyaḥ
17.1 tad
āgamyatām
17.2 vayam
api
tāvad
upaspṛśāmaḥ
prathamaḥ
17.5 aye
ayam
atra-bhavatā
kuru-rājo
duryodhano
bhīṣma-droṇa-puraḥ-saraḥ
sarva-rāja-maṇḍalenā^nugamyamāna
ita
evā^bhivartate
17.6 ime
hi
18
yajñena bhojaya mahīṃ jaya vikrameṇa
roṣaṃ parityaja bhava svajane dayāvān
ity evam āgata-kathā-madhuraṃ bruvantaḥ
kurvanti pāṇḍava-parigraham eva paurāḥ
sarve
18.4 jayatu
bhavān
jayatu
18.5 niṣkrāntāḥ
sarve
18.6 tataḥ
praviśato
bhīma-droṇau
droṇaḥ
18.7 dharmam
ālambamānena
duryodhanenā^ham
evā^nugṛhīto
nāma
18.8 kutaḥ
19
atītya bandhūn avalaṅghya mitrāṇy
ācāryam āgacchati śiṣya-doṣaḥ
bālaṃ hy apatyaṃ gurave pradātur
nai^vā^parādho 'sti pitur na mātuḥ
bhīṣmaḥ
19.1 eṣa
duryodhanaḥ
20
avāpya rūpya-grahaṇāt samucchrayaṃ
raṇa-priyatvād a-yaśo nipītavān
niṣevya dharmaṃ su-kṛtasya bhājanaṃ
sa eva rūpeṇa cirasya śobhate
20.1 tataḥ
praviśati
duryodhanaḥ
karṇaḥ
śakuṇiś
ca
21
kṛta-śraddho hy ātmā vahati paritoṣaṃ guru-jano
jagad viśvastaṃ me nivasati guṇo naṣṭam a-yaśaḥ
mṛtaiḥ prāpyaḥ svargo yadi kathaya bhāty etad an-ṛtaṃ
parokṣo na svargo bahu-guṇam iha ivai^ṣa phalati
karṇaḥ
21.1 gāndhārīmātaḥ
nyāyenā^gatam
artham
atisṛjatā
nyāyyam
eva
bhavatā
kṛtam
21.2 kutaḥ
22
bāṇā^dhīnā kṣatriyāṇāṃ samṛddhiḥ
putrā^pekṣī vañcyate sannidhātā
vipro^tsaṅge vittam āvarjya sarvaṃ
rājñā deyaṃ cāpa-mātraṃ sutebhyaḥ
śakuniḥ
22.1 samyag
āha
gaṅgo^pasparśanād
dhauta-kalmaṣā^ṅgo
'ṅga-rājaḥ
23
ikṣvāku-śayyāti-yayāti-rāma-
māndhātṛ-nābhāga-nṛgā^mbarīṣāḥ
ete sa-kośāḥ puruṣāḥ sa-rāṣṭṛā
naṣṭāḥ śarīraiḥ kratubhir dharante
sarve
23.1 gāndhārīmātaḥ
yajña-samāptyā
diṣṭyā
bhavān
vardhate
duryodhanaḥ
23.2 anugṛhīto
'smi
23.3 bho
ācārya
abhivādaye
droṇaḥ
23.4 ehy
ehi
putra
ayam
a-kramaḥ
duryodhanaḥ
23.5 atha
kaḥ
kramaḥ
droṇaḥ
23.6 kiṃ
na
paśyati
bhavān
24
daivataṃ mānuṣī-bhūtam eṣa tāvan namasyatām
a-nyāyā^caraṇaṃ manye bhīṣmam utkramya vanditum
bhīṣmaḥ
24.1 mā
mā
bhavān
evam
24.2 bahubhiḥ
kāraṇair
apakṛṣṭo
'ham
bhavataḥ
24.3 kutaḥ
25
aham hi mātrā janito bhavān svayaṃ
mamā^yudhaṃ vṛttir apahnavas tava
dvijo bhavān kṣatriya-vaṃśa-jā vayaṃ
gurur bhavān śiṣyamahattarā vayaṃ
droṇaḥ
25.1 no^tsahante
mahā^tmāno
hy
ātmānam
apastotum
25.2 ehi
putra
abhivādayasva
mām
duryodhanaḥ
25.3 ācārya
abhivādaye
droṇaḥ
25.4 ehy
ehi
putra
evam
evā^vabhṛtha-snāneṣu
khedam
avāpnuhi
duryodhanaḥ
25.5 anugṛhīto
'smi
25.6 pitāmaha
abhivādaye
bhīṣmaḥ
25.7 ehy
ehi
pautra
evam
eva
te
buddhi-praśamanaṃ
bhavatu
duryodhanaḥ
25.8 anugṛhīto
'smi
25.9 mātula
abhivādaye
26
evam eva kratūn sarvān samānīyā^pta-dakṣiṇān
rājasūye nṛpān jitvā jarāsandha ivā^naya
droṇaḥ
26.1 aho
āśīr-vacane
'pi
śakunir
udyogaṃ
janayati
26.2 aho
priya-virodhaḥ
khalv
ayaṃ
kṣatriya-kumāraḥ
duryodhanaḥ
26.3 vayasya
karṇa
guru-jana-praṇāmā^vasāne
prāpta-kramam
upabhujyatāṃ
vayasya-visrambhaḥ
karṇaḥ
26.4 gāndhārīmātaḥ
27
kratu-vratais te tanu gātram etat
soḍhuṃ balaṃ śakṣyasi pīḍayāni
antas tv an-āmantrya na dharṣayāmi
rājar^ṣi-dhīrād vacanād bhayaṃ me
duryodhanaḥ
27.1 evam
eva
te
buddhir
astu
droṇaḥ
27.2 putra
duryodhana
eṣa
mahe^ndra-priya-sakho
bhīṣmako
nāma
bhavantaṃ
sabhājayati
duryodhanaḥ
27.3 svāgatam
āryāya
abhivādaye
bhīṣmaḥ
27.4 pautra
duryodhana
27.5 eṣa
dakṣiṇāpatha-parigha-bhūto
bhūriśravā
nāma
bhavantaṃ
sabhājayiṣyati
duryodhanaḥ
27.6 svāgatam
āryāya
droṇaḥ
27.7 putra
duryodhana
bhavato
yajñaṃ
sabhājayatā
vāsubhadreṇa
preṣito
'bhimanyur
bhavantaṃ
sabhājayati
śakuniḥ
27.8 vatsa
duryodhanaḥ
eṣa
jarāsandha-putraḥ
sahadevo
bhavantam
abhivādayati
duryodhanaḥ
27.9 ehy
ehi
vatsa
pitṛ-sadṛśa-parākramo
bhava
sarve
27.10 etat
sarva-rāja-maṇḍalaṃ
bhavantaṃ
sabhājayati
duryodhanaḥ
27.11 anugṛhīto
'smi
27.12 bhoḥ
kinnukhalu
samāgate
sarva-rāja-maṇḍale
virāṭo
nā^gacchati
śakuniḥ
27.13 preṣito
'sya
mayā
dūtaḥ
śaṅke
pathi
vartata
iti
duryodhanaḥ
27.14 bho
ācārya
dharme
dhanuṣi
cā^cārya
pratigṛhyatāṃ
dakṣiṇā
droṇaḥ
27.15 dakṣiṇe^ti
27.16 bhavatu
bhavatu
27.17 vyapaśramayiṣye
tāvad
bhavantam
duryodhanaḥ
27.18 katham
ācāryo
'pi
vyapaśramayiṣyate
bhīṣmaḥ
27.19 bhoḥ
27.20 kinnukhalu
prayojanaṃ
yadā
28
pītaḥ somo bālya-datto niyogāc
chatra-cchāyā sevyate khyātir asti
kiṃ tad dravyaṃ kiṃ phalaṃ ko viśeṣaḥ
kṣatrā^cāryo yatra vipro daridraḥ
duryodhanaḥ
28.1 ājñāpayatu
bhavān
kim
icchati
28.2 kim
anutiṣṭhāmi
droṇaḥ
28.3 putra
duryodhana
kathayāmi
duryodhanaḥ
28.4 kim
idānīṃ
bhavatā
vicāryate
29
prāṇā^dhiko 'smi bhavatā ca kṛto^padeśaḥ
śūreṣu yāmi gaṇanāṃ kṛta-sāhaso 'smi
svacchandato vada kim icchasi kiṃ dadāni
haste sthitā mama gadā bhavataś ca sarvam
droṇaḥ
29.1 putra
bravīmi
khalu
tāvat
29.2 bāṣpa-vegas
tu
māṃ
bādhate
sarve
29.3 katham
ācāryo
'pi
bāṣpam
utsṛjati
bhīṣmaḥ
29.4 pautra
duryodhana
a-phalas
te
pariśramaḥ
duryodhanaḥ
29.5 ko
'tra
29.6 praviśya
duryodhanaḥ
29.8 āpas
tāvat
bhaṭaḥ
29.9 yad
ājñāpayati
mahārājaḥ
29.10 niṣkramya
praviśya
29.11 jayatu
mahārājaḥ
29.12 imā
āpaḥ
duryodhanaḥ
29.13 ānaya
29.14 kalaśaṃ
gṛhītvā
29.15 bho
ācārya
aśru-pāto^cchiṣṭasya
kriyatāṃ
śaucam
droṇaḥ
29.16 bhavatu
bhavatu
29.17 mama
kārya-kriyai^va
mukho^dakam
astu
duryodhanaḥ
29.18 hā
dhig
30
yadi vimṛśasi pūrva-jihmatāṃ me
yadi ca samarthayase na dāsyatī^ti
śara-śata-kaṭhinaṃ prayaccha hastaṃ
salilam idaṃ karaṇaṃ pratigrahāṇām
droṇaḥ
30.1 hanta
labdho
me
hṛdaya-viśvāsaḥ
30.2 putra
śrūyatāṃ
31
yeṣāṃ gatiḥ kvāpi nirāśrayāṇāṃ
saṃvatsarair dvādaśabhir na dṛṣṭā
tvaṃ pāṇḍavānāṃ kuru saṃvibhāgam
eṣā ca bhikṣā mama dakṣiṇā ca
śakumiḥ
31.1 so^dvegam
31.2 mā
tāvad
bhoḥ
32
upanyastasya śiṣyasya viśvastasya ca gaurave
yad a-prastutam utpādya yukte^yaṃ dharma-vañcanā
droṇaḥ
32.1 kathaṃ
dharma-vañcane^ti
32.2 mā
tāvad
bho
gāndhāra-viṣaya-vismita
śakune
tvad-an-ārya-bhāvāt
sarva-lokam
an-āryam
iti
manyase
32.3 hanta
bhoḥ
33
bhrātṝṇāṃ paitṛkaṃ rājyaṃ dīyatām iti vañcanā
kiṃ paraṃ yācitair dattaṃ balāt-kāreṇa tair hṛtam
sarve
33.1 kathaṃ
balāt-kāreṇa
nāma
bhīṣmaḥ
33.2 pautra
duryodhana
avabhṛtha-snāna-mātram
eva
khalu
tāvat
33.3 mitra-mukhasya
śatroḥ
śakuner
vacanaṃ
na
śrotavyam
33.4 paśya
pautra
34
yat pāṇḍavā drupada-rāja-sutā-sahāyāḥ
kāntāra-reṇu-paruṣāḥ pṛthivīṃ bhramanti
yat tvaṃ ca teṣu vimukhas tvayi te ca vāmās
tat sarvam eva śakuneḥ paruṣā^valepaḥ
duryodhanaḥ
34.1 bhavatu
evaṃ
tāvad
ācārya
pṛcchāmi
35
yat purā te sabhā-madhye rājye māne ca dharṣitāḥ
balāt-kāra-samarthais taiḥ kiṃ roṣo dhārita tadā
droṇaḥ
35.1 atre^dānīṃ
dharma-cchalena
vañcito
dyūtā^śraya-vṛttir
yudhiṣṭhiraḥ
praṣṭavyaḥ
36
yena bhīmaḥ sabhā-stambhaṃ tulayann eva vāritaḥ
yady ekasmin vimuktaḥ syān nā^smāñ chakunir ākṣipet
bhīṣmaḥ
36.1 anyat
prastutam
anyad
āpatitam
36.2 bho
ācārya
kāryam
atra
gurutaraṃ
na
kalahaḥ
droṇaḥ
36.3 mā^tra
kadarthanaṃ
kāryaṃ
kalaha
eva
bhavatu
bhīṣmaḥ
36.4 prasīdatv
ācāryaḥ
36.5 paśya
pautra
37
ye dur-balāś ca kṛpaṇāś ca nir-āśrayāś ca
tvattaś ca śarma mṛgayanti na garvayanti
jyeṣṭo bhavān praṇayinas tvayi te kuṭumbe
tān dhārayiṣyasi mṛgaiḥ saha vartayantu
śakuniḥ
37.1 vartayantu
vartayantu
karṇaḥ
37.2 bho
ācārya
alam
a-marṣeṇa
37.3 duryodhano
hi
nāma
38
hitam api paruṣā^rthaṃ ruṣyati śrāvyamāṇo
vara-puruṣa-viśeṣaṃ ne^cchati stūyamānam
gatam idam avasānaṃ rakṣyatāṃ śiṣya-kāryaṃ
gaja iva bahu-doṣo mārdavenai^va vāhyaḥ
droṇaḥ
38.1 vatsa
karṇa
tejasvi
brāhmaṇyam
38.2 kāle
sambodhito
'smi
38.3 eṣo
'haṃ
bhava-cchandam
anuvarte
38.4 putra
duryodhana
ahaṃ
tava
prabhāvī
nanu
bhīṣmaḥ
38.5 eṣa
idānīṃ
mārgeṇā^rabdhaḥ
38.6 sāntvaṃ
hi
nāma
dur-vinītānām
auṣadham
duryodhanaḥ
38.7 na
mamai^va
kulasyā^pi
me
bhavān
prabhuḥ
droṇaḥ
38.8 etat
tavai^va
yuktam
38.9 tat
putra
37
tvaṃ vañcyase yadi mayā na tavā^tra doṣas
tvāṃ pīḍayāmi yadi vā^stu tavai^ṣa lābhaḥ
bhedāḥ paraspara-gatā hi mahā-kulānāṃ
dharmā^dhikāra-vacaneṣu śamī-bhavanti
duryodhanaḥ
37.1 tena
hi
samarthayitum
icchāmi
droṇaḥ
37.2 putra
kena
samarthayitum
icchasi
40
bhīṣmeṇa karṇena kṛpeṇa kena
kiṃ sindhu-rājena jayadrathena
kiṃ drauṇinā^ho vidureṇa sārdhaṃ
pitrā svamātrā vada putra kena
duryodhanaḥ
40.1 nahi
nahi
mātulena
droṇaḥ
40.2 śakuninā
40.3 hanta
vipannaṃ
kāryam
duryodhanaḥ
40.4 mātula
itas
tāvat
40.5 vayasya
karṇa
itas
tāvat
droṇaḥ
40.6 bhavatu
evaṃ
tāvat
kariṣye
40.7 vatsa
gāndhāra-rāja
itas
tāvat
41
krodha-prāyaṃ vayo jīrṇaṃ kṣantavyaṃ baṭu-cāpalam
asya rūkṣasya vacasaḥ pariṣvaṅgaḥ śamī-kriyā
42
eṣa śiṣyasya vātsalyāc chakuniṃ yācate guruḥ
evaṃ sāntvī-kṛto hy eṣa nai^va muñcati jihmatām
śakuniḥ
42.1 ātmagatam
42.2 aho
śaṭhaḥ
khalv
ācāryaḥ
sva-kārya-lobhān
māṃ
sāntvayati
42.3 sarve
parikramyo^paviśanti
duryodhanaḥ
42.4 mātula
pāṇḍavānāṃ
rājyā^rdhaṃ
prati
ko
niścayaḥ
śakuniḥ
42.5 na
dātavyam
iti
me
niścayaḥ
duryodhanaḥ
42.6 dātavyam
iti
vaktum
arhati
mātulaḥ
śakuniḥ
42.7 yadi
dātavye
rājye
kim
asmābhiḥ
saha
mantrayase
42.8 nanu
sarvam
eva
pradīyatām
duryodhanaḥ
42.9 vayasya
aṅgarāja
bhavān
idānīṃ
na
kiñcid
āha
karṇaḥ
42.10 idānīṃ
kim
abhidhāsyāmi
43
rāmeṇa bhuktāṃ paripālitāṃ ca
subhrātṛtāṃ na pratiṣedhayāmi
kṣamā^'-kṣamatve tu bhavān pramāṇaṃ
saṅgrāma-kāleṣu vayaṃ sahāyāḥ
duryodhanaḥ
43.1 mātula
balavat
praty
amitro
'n-upajīvyaś
ca
kaścit
kudeśaś
cintyatām
43.2 tatra
vaseyuḥ
pāṇḍavāḥ
44
śūnyam ity abhidhāsyāmi kaḥ pārthād balavattaraḥ
ūṣareṣv api sasyaṃ syād yatra rājā yudhiṣṭhiraḥ
duryodhanaḥ
44.1 athe^dānīṃ
45
guru-kara-tala-madhye toyam āvarjitaṃ me
śrutam iha kula-vṛddhair yat pramāṇaṃ pṛthivyām
tad idam apanayo vā vañcanā vā yathā vā
bhavatu nṛpa jalaṃ tat satyam icchāmi kartum
śakuniḥ
45.1 anṛta-vacanān
mocayitavyo
bhavān
nanu
duryodhanaḥ
45.2 atha
kim
śakuniḥ
45.3 tena
hi
itas
tāvat
45.4 upasṛtya
45.5 bho
ācārya
ihā^tra-bhavān
kuru-rājo
bhavantaṃ
vijñāpayati
droṇaḥ
45.6 vatsa
gāndhāra-rāja
abhidhīyatām
śakuniḥ
45.7 yadi
pañca-rātreṇa
pāṇḍavānāṃ
pravṛttir
upanetavyā
rājyasyā^rdhaṃ
pradāsyati
kila
45.8 samānayatu
bhavān
idānīm
46
ye kartu-kāmaiś chalanaṃ bhavadbhiḥ
saṃvatsarair dvādaśabhir na dṛṣṭāḥ
te pañca-rātreṇa mayo^paneyā
varaṃ hy a-dattaṃ viśadā^kṣareṇa
bhīṣmaḥ
46.1 pautra
duryodhanaḥ
a-cchalo
dharmaḥ
46.2 vayam
api
tāvad
asminn
arthe
prītāḥ
smaḥ
46.3 paśya
pautra
47
varṣeṇa vā varṣa-śatena teṣāṃ
tvaṃ pāṇḍavānāṃ kuru saṃvibhāgam
tasmāt pratijñāṃ kuru vīra satyāṃ
satyā pratijñā hi sadā kurūṇām
duryodhanaḥ
47.1 eṣa
eva
me
niścayaḥ
48
adya me kārya-lobhena hanūmattvaṃ gatā spṛhā
laṅghayitvā^rṇavaṃ yena naṣṭā sītā niveditā
48.2 praviśya
bhaṭaḥ
48.3 jayatu
mahārājaḥ
48.4 virāṭa-nagarād
dūtaḥ
prāptaḥ
sarve
48.5 śīghraṃ
praveśyatām
bhaṭaḥ
48.6 yad
ājñāpayatha
48.7 niṣkrāntaḥ
48.8 praviśya
sarve
48.10 kim
āgato
virāṭe^śvaraḥ
bhaṭaḥ
48.11 viśādenā^vṛto
no^pagacchati
yat
tat-sambandhi
sannikṛṣṭaṃ
kīcakānāṃ
bhrātṛ-śataṃ
49
rātrau channena kenāpi bāhubhyām eva hiṃsitam
dṛśyate hi śarīrāṇām a-śastra-janito vadhaḥ
bhīṣmaḥ
49.2 katham
a-śastreṇe^ti
49.3 bho
ācārya
abhyupagamyatāṃ
pañca-rātram
50
bhīmasenasya līlai^ṣā su-vyaktaṃ bāhu-śālinaḥ
yo 'smin bhrātṛ-śate roṣaḥ sa tasmin phalitaḥ śate
droṇaḥ
50.1 kathaṃ
bhavān
jānāti
51
kathaṃ paṇḍita kūleṣu bhrāntānāṃ bāla-cāpalam
nā^bhijānanti vatsānāṃ śṛṅga-sthānāni go-vṛṣāḥ
droṇaḥ
51.1 go-vṛṣā
iti
51.2 hanta
siddhaṃ
kāryam
51.3 putra
duryodhana
astu
panca-rātram
duryodhanaḥ
51.4 atha
kim
droṇaḥ
51.5 bho
bho
yajñam
anubhavitum
āgatā
rājānaḥ
śṛṇvantu
śṛṇvantu
bhavantaḥ
51.6 ihā^tra-bhavān
kuru-rājo
duryodhanaḥ
na
na
mātula-sahitaḥ
yadi
pāṇḍavānāṃ
pravṛttir
upanetavyā
rājyasyā^rdhaṃ
pradāsyati
kila
51.7 nanu
putra
duryodhanaḥ
51.8 atha
kim
droṇaḥ
51.9 etad
dvis
triḥ
sampradhāryatām
52
ācāryasya yadā harṣo dhairyam utkramya sūcitaḥ
śaṅke duryodhanenai^ṣa vañcyamānena vañcitaḥ
53
dharṣitā ratha-śabdena roṣam eṣyanti pāṇdavāḥ
asti teṣāṃ kṛta-jñatvam iṣṭaṃ go-grahaṇe sthitam
53.1 praviśya
bhaṭaḥ
53.2 sajjāḥ
khalu
rathā
vāhāḥ
praveśā^bhimukhāya
te
54
ebhir eva rathaiḥ śīghraṃ kriyatāṃ tasya go-grahaḥ
gadā yajña-praśāntā ca punar me karam eṣyati
55
tasmān me ratham ānayantu puruṣāḥ
55
hastī mamā^nīyatāṃ
55
bhārā^rthaṃ bhṛśam udyatair iha hayair yukto rathaḥ sthāpyatām
55
buddhir me tvarate virāṭa-nagaraṃ gantuṃ dhanus tvaryatāṃ
55
muktvā cāpam ihai^va tiṣṭhatu bhavān ājñā-vidheyā vayam
droṇaḥ
55.1 putra
duryodhana
āvāṃ
tava
yuddhe
parākramaṃ
draṣṭum
icchāvaḥ
duryodhanaḥ
55.2 yad
abhirucitaṃ
bhavate
droṇaḥ
55.3 vatsa
gāndhārarāja
asmin
go-grahaṇe
tava
khalu
prathama-rathaḥ
śakuniḥ
55.4 bāḍham
55.5 prathamaḥ
kalpaḥ
55.6 niṣkrāntāh
sarve