caṇḍā
0.2 osaleha
ajjā
osaleha
0.3 aveha
māṇahe
aveha
0.2b apasarata
āryā
apasarata
0.3b apeta
manuṣā
apeta
1
jai mahaha lakkhiduṃ śe ppāṇe vidave kulaṃ kulattaṃ a
tā palihaleha visamaṃ lāā^patthaṃ su-dūleṇa
1b
yadi icchata rakṣituṃ svān prāṇān vibhavān kulaṃ kalatraṃ ca
tat pariharata viṣamaṃ rājā^pathyaṃ su-dūreṇa
2
hodi pulisassa vāhī malaṇaṃ vā sevide apatthammi
lāā^patthe uṇa sevide saalaṃ vi kulaṃ maladi
2b
bhavati puruṣasya vyādhir maraṇaṃ vā sevite apathye
rājā^pathye punaḥ sevite sakalam api kulaṃ mriyate
2.11 tataḥ
praviśati
dvitīya-caṇḍālā^nugato
vadhya-veśadhārī
śūlaṃ
skandhenā^dāya
kuṭumbinyā
putreṇa
cā^nugamyamānaś
candanadāsaḥ
canda
2.12 sa-bāṣpam
2.13 had
dhī
had
dhī
ahmārisāṇaṃ
vi
ṇiccaṃ
cāritta-bhaṅga-bhīrūṇaṃ
cora-jaṇo^cidaṃ
maraṇaṃ
hodi
tti
ṇamo
kidantassa
2.14 ahavā
ṇa
ṇisaṃsāṇaṃ
udāsīṇesu
idaresu
vā
viseso
tthi
2.15 tahahi
2.13b hā
dhik
hā
dhik
asmādṛśānām
api
nityaṃ
cāritra-bhaṅga-bhīrūṇāṃ
cora-jano^citaṃ
maraṇaṃ
bhavatī^ti
namaḥ
kṛtāntāya
2.14b athavā
na
nṛśaṃsānām
udāsīneṣv
itareṣu
vā
viśeṣo
'sti
2.15b tathāhi
3
mottūṇa āmisāi maraṇa-bhaeṇa tiṇehiṃ jīvantam
vāhāṇaṃ muddha-hariṇaṃ hantuṃ ko ṇāma ṇibbandho
3b
muktvā āmiṣāṇi maraṇa-bhayena tṛṇair jīvantam
vyādhānāṃ mugdha-hariṇaṃ hantuṃ ko nāma nirbandhaḥ
caṇḍā
3.7 ajja
candaṇadāsa
āado
si
vajjha-ṭhṭhāṇaṃ
tā
visajjehi
ghara-jaṇam
3.7b ārya
candanadāsa
āgato
'si
vadhya-sthānaṃ
tad
visarjaya
gṛha-janam
canda
3.8 kuṭumviṇi
ṇivattehi
saṃpadaṃ
sa-puttā
3.9 ṇa
juttaṃ
kkhu
ado-varaṃ
aṇugacchidum
3.8b kuṭumbini
nivartasva
sāṃprataṃ
sa-putrā
3.9b na
yuktaṃ
khalv
ataḥ-param
anugantum
kuṭu
3.10 sa-bāṣpam
3.11 para-loaṃ
patthido
ajjo
ṇa
des-antaraṃ
3.11b para-lokaṃ
prasthita
āryo
na
deśā^ntaram
canda
3.12 ajje
aaṃ
mitta-kajjeṇa
me
viṇāso
ṇa
uṇa
purisa-doseṇa
tā
alaṃ
visādeṇa
3.12b ārye
ayaṃ
mitra-kāryeṇa
me
vināśo
na
punaḥ
puruṣa-doṣeṇa
tad
alaṃ
viṣādena
kuṭu
3.13 ajja
jai
evaṃ
tā
dāṇiṃ
a-kālo
kula-jaṇassa
ṇivaṭhṭhidum
3.13b ārya
yady
evaṃ
tad
idānīm
a-kālaḥ
kula-janasya
nivartium
canda
3.14 aha
kiṃ
vavasidaṃ
kuḍumbiṇīe
3.14b atha
kiṃ
vyavasitaṃ
kuṭumbinyā
kuṭu
3.15 bhattuṇo
calaṇe
aṇugacchantīe
appā^ṇuggaho
hodu
tti
3.15b bhartuś
caraṇāv
anugacchantyā
ātmā^nugraho
bhavatv
iti
canda
3.16 ajje
duv-vavasidaṃ
edaṃ
3.17 tue
aaṃ
puttao
a-suṇida-loa-saṃvavahāro
bālo
aṇugehṇidavvo
3.16b ārye
dur-vyavasitam
idam
3.17b tvayā^yaṃ
putrako
'-śruta-loka-saṃvyavahāro
bālo
'nugṛhītavyaḥ
kuṭu
3.18 aṇugihṇandu
ṇa
pasaṇṇāā
devadāo
3.19 jāda
puatta
pata
paccimesu
piduṇo
pādesu
3.18b anugṛhṇantv
enaṃ
prasannā
devatāḥ
3.19b jāta
putraka
pata
paścimayāḥ
pituḥ
pādayoḥ
putra
3.20 pādaryor
niptya
3.21 tāda
kiṃ
dāṇiṃ
mae
tāda-virahideṇa
aṇuciṭhṭhidavvam
3.21b tāta
kim
idānīṃ
mayā
tāta-virahitenā^nuṣṭhātavyam
canda
3.22 putta
cāṇakka-virahide
dese
vasidavvam
3.22b putra
cāṇakya-virahite
deśe
vastavyam
caṇḍā
3.23 ajja
candaṇadāsa
ṇikhāde
śūle
tā
sajjo
hohi
3.23b ārya
candanadāsa
nikhātaḥ
śūlas
tat
sajjo
bhava
kuṭu
3.24 ajjā
parittāadha
parittāadha
3.24b āryāḥ
paritrāyadhvaṃ
paritrāyadhvam
canda
3.25 ajje
aha
kiṃ
ettha
ākkandasi
3.26 saggaṃ
gadāṇaṃ
dāva
devā
dukkhiaṃ
pariaṇaṃ
kaṇukampandi
3.27 aṇṇaṃ
a
mitta-kajjeṇa
me
viṇāso
ṇa
a-jutta-kajjeṇa
3.28 tā
kiṃ
harisa-ṭhṭhāṇe
vi
rodīadi
3.25b ārye
atha
kim
atrā^krandasi
3.26b svargaṃ
gatānāṃ
tāvad
devā
duḥkhitaṃ
parijanam
anukampante
3.27b anyac
ca
mitra-kāryeṇa
me
vināśo
nā^'-yukta-kāryaṇa
3.28b tat
kiṃ
harṣa-sthāne
'pi
rudyate
prathamaś
caṇḍālaḥ
3.29 ale
villapatta
gehṇa
candaṇadāsaṃ
3.30 saaṃ
evva
ghala-jaṇo
gamissadi
3.29b are
bilvapatra
gṛhāṇa
candanadāsam
3.30b svayam
eva
gṛha-jano
gamiṣyati
dvitīyaś
caṇḍālaḥ
3.31 ale
vajjalomā
ese
gehṇāmi
3.31b are
vajraloman
eṣa
gṛhṇāmi
canda
3.32 bhadda
muhuttaṃ
ciṭhṭha
jāva
puttaaṃ
parissaāmi
3.32b bhadra
muhūrtaṃ
tiṣṭha
yāvat
putrakaṃ
pariṣvaje
3.33 putraṃ
pariṣvajya
mūrdhny
āghrāya
3.34 jāda
a-vassaṃ
bhavidavve
viṇāse
mitta-kajjaṃ
samuvvahamāṇo
viṇāsam
aṇubhavehi
3.34b jāta
a-vaśyaṃ
bhavitavye
vināśe
mitra-kāryaṃ
samudvahamāno
vināśam
anubhava
putra
3.35 tāda
kiṃ
edaṃ
vi
bhaṇidavvaṃ
3.36 kula-dhammo
kkhu
eso
ahmāṇaṃ
3.35b tāta
kim
idam
api
bhaṇitavyam
3.36b kula-dharmaḥ
khalv
eṣo
'smākam
3.37 iti
pādayoḥ
patati
caṇḍā
3.38 ale
gehṇa
eṇaṃ
3.38b are
gṛhāṇai^nam
3.39 caṇḍālau
gṛhītaś
candanadāsam
kuṭu
3.40 so^ras-tāḍam
3.41 ajjā
parittāadha
parittāadha
3.41b āryā
paritrāyadhvaṃ
paritrāyadhvam
3.42 praviśya
paṭākṣepeṇa
rākṣasaḥ
rākṣa
3.43 bhavati
na
bhetavyam
3.44 bho
bhoḥ
śūlā^yatanāḥ
na
khalu
vyāpādayitavyaś
candanadāsaḥ
4
yena svāmi-kulaṃ ripor iva kulaṃ dṛṣṭaṃ vinaśyat purā
mitrāṇāṃ vyasane maho^tsava iva svasthena yena sthitam
ātmā yasya vadhāya vaḥ paribhava-kṣetrī-kṛto 'pi priyas
tasye^yaṃ mama mṛtyu-loka-padavī vadhya-srag ābadhyatām
canda
4.1 sa-bāṣpam
vilokya
4.2 amacca
kiṃ
edaṃ
4.2b amātya
kim
idam
rākṣa
4.3 tvadīya-sucaritai^ka-deśasyā^nukaraṇaṃ
kilai^tat
canda
4.4 amacca
savvaṃ
vi
imaṃ
paāsaṃ
ṇipphalaṃ
karanteṇa
tue
kiṃ
aṇuciṭhṭhidaṃ
4.4b amātya
sarvam
apī^maṃ
prayāsaṃ
niṣphalaṃ
kurvatā
tvayā
kim
anuṣṭhitam
rākṣa
4.5 sakhe
svā^rtha
evā^nuṣṭhitaḥ
4.6 kṛtam
upālambhena
4.7 bhadramukha
nivedyatāṃ
dur-ātmane
cāṇakyāya
5
duṣ-kāle 'pi kalāv a-saj-jana-rucau prāṇaiḥ paraṃ rakṣatā
nītaṃ yena yaśasvinā^ti-laghutām auśīnarīyaṃ yaśaḥ
buddhānām api ceṣṭhitaṃ su-caritaiḥ kliṣṭaṃ viśuddhā^tmanā
pūjā^rho 'pi sa yat-kṛte tava gato vadhyatvam eṣo 'smi saḥ
prathama
5.1 ale
bilapattaa
tumaṃ
dāva
candaṇadāsaṃ
gehṇia
iha
edassa
masāṇa-pāda-passa
chāāe
muhuttaṃ
ciṭhṭha
jāva
ahaṃ
ajja-cāṇakkassa
ṇivedemi
gihīdo
amacca-rakkhaso
tti
5.1b are
bilvapatraka
tvaṃ
tāvac
candanadāsaṃ
gṛhītve^hai^tasya
śmaśāna-pāda-pasya
chāyāyāṃ
muhūrtaṃ
tiṣṭha
yāvad
aham
ārya-cāṇakyāya
nivedayāmi
gṛhīto
'mātya-rākṣasa
iti
dvitīya
5.2 ale
vajjalomā
evaṃ
hodu
5.2b are
vajraloman
evaṃ
bhavatu
5.3 iti
sa-putra-dāreṇa
candanadāsena
saha
niṣkrāntaḥ
prathamaḥ
5.4 edu
ammacco
5.4b etv
amātyaḥ
5.5 rākṣasena
saha
parikramya
5.6 atthi
ettha
ko
vi
ṇivedeha
dāva
ṇanda-kuha-ṇaga-kulisassa
maulia-kula-paḍiṭhṭhāvakassa
ajja-cāṇakkassa
5.6b asty
atra
ko
'pi
nivedayata
tāvan
nanda-kula-naga-kuliśasya
maurya-kula-pratiṣṭhāpakasyā^rya-cāṇakyasya
rākṣa
5.7 sva-gatam
5.8 etad
api
nāma
śrotavyam
5.9 eso
ajja-ṇīdi-saṃjamida-buddhi-pulisa-āle
gihīde
amacca-rakkhase
tti
5.9b eṣa
ārya-nīti-saṃyamita-buddhi-puruṣa-kāro
gṛhīto
'mātya-rākṣasa
iti
caṇḍā
5.10 bhadra
kathaya
kathaya
5.11 tataḥ
praviśati
javanikā-vṛta-śarīro
mukha-mātra-dṛśyañ
cāṇakyaḥ
6
keno^ttuṅga-śikhā-kalāpa-kapilo baddhaḥ paṭā^nte śikhī
pāśaiḥ kena sadā-gater a-gatitā sadyaḥ samāsāditā
kenā^n-eka-pa-dāna-vāsita-saṭaḥ siṃho 'rpitaḥ pañjare
bhīmaḥ kena ca nai^ka-nakra-makaro dorbhyāṃ pratīrṇo 'rṇavaḥ
caṇḍā
6.1 ṇaṃ
ṇīdi-ṇiuṇa-buddhiṇā
ajjeṇa
6.1b nanu
nīti-nipuṇa-buddhinā^ryeṇa
cāṇa
6.2 mā
mā
evam
6.3 nanda-kula-vidveṣiṇā
daivene^ti
brūhi
rākṣa
6.4 sva-gatam
6.5 ayaṃ
dur-ātmā
athavā
mahā^tmā
kauṭilyaḥ
7
a-kāraḥ sarva-śāstrāṇāṃ ratnānām iva sāgaraḥ
guṇair na parituṣyāmo yasya matsariṇo vayam
cāṇa
7.1 vilokya
sa-harṣaṃ
sva-gatam
7.2 aye
ayam
asāv
amātya-rākṣasaḥ
7.3 yena
mahā^tmanā
8
gurubhiḥ kalpanā-kleśair dīrgha-jāgara-hetubhiḥ
ciram āyāsitā senā vṛṣalasya matiś ca me
rākṣa
8.3 sva-gatam
8.4 amātya
iti
lajjā-karam
idānīṃ
viśeṣaṇam
8.5 prakāśam
8.6 viṣṇugupta
na
cāṇḍāla-sparśa-dūṣitaṃ
spraṣṭum
arhasi
cāṇa
8.7 amātya-rākṣasa
ne^mau
cāṇḍālalau
8.8 ayaṃ
khalu
iṣṭa-pūrva
eva
bhavatā
siddhārthako
nāma
rāja-puruṣaḥ
8.9 yo
'py
asau
dvitīyaḥ
so
'pi
samiddhārthako
nāma
rāja-puruṣa
eva
8.10 śakaṭadāso
'pi
tapasvī
taṃ
tādṛśaṃ
kapaṭa-lekham
ajānann
eva
mayā
lekhitaḥ
rākṣa
8.11 sva-gatam
8.12 diṣṭyā
śakaṭadāsaṃ
pratyapanīto
vikalpaḥ
cāṇa
8.13 kiṃ
bahunā
8.14 eṣa
saṃkṣepataḥ
kathayāni
9
bhṛtyā bhadrabhaṭā^dayaḥ sa ca tathā lekhaḥ sa siddhārthakas
tac cā^laṅkaraṇa-trayaṃ sa bhavato mitraṃ bhadantaḥ kila
jīrṇo^dyāna-gataḥ sa cā^rta-puruṣaḥ kleśaḥ sa ca śreṣṭhinaḥ
sarvo 'sau mama
9
vṛṣalasya vīra bhavatā saṃyogam icchor nayaḥ
rākṣa
9.4 sva-gatam
9.5 kā
gatiḥ
eṣa
paśyāmi
9.6 tataḥ
praviśati
rājā
vibhavataś
ca
parivāraḥ
rājā
9.7 sva-gatam
9.8 vinai^va
yuddhād
āryeṇa
jitaṃ
dur-jayaṃ
para-balam
iti
lajjita
evā^smi
9.9 mama
hi
10
phala-yogam avāpya sāyakānām a-niyogena vilakṣatāṃ gatānām
sva-śuce^va bhavaty adho-mukhānāṃ nija-tūṇī-śayana-vrata-pratiṣṭhā
11
viguṇī-kṛta-kārmuko 'pi jetuṃ bhuvi jetavyam asau samartha eva
svapato 'pi mame^va yasya tantre guravo jāgrati kārya-jāgarūkāḥ
cāṇa
11.3 vṛṣala
saṃpannās
te
sarvā^śiṣaḥ
11.4 ayam
amātya-rākṣasaḥ
prāptaḥ
tad
abhivādyasvā^tra-bhavantam
amātya-mukhyam
rākṣa
11.5 sva-gatam
11.6 yojito
'nena
saṃbandhaḥ
cāṇa
11.7 rākṣasam
upasṛtya
11.8 ārya
candragupto
'bhivādayate
rākṣa
11.9 vilokya
sva-gatam
11.10 aye
candraguptaḥ
11.11 ya
eṣaḥ
12
bāla eva hi loke 'smin saṃbhāvita-maho^dayaḥ
krameṇā^rūḍhavān rājyaṃ yūthai^śvaryam iva dvi-paḥ
13
jagataḥ kiṃ na vijitaṃ maye^ti pravicintyatām
gurau ṣāḍguṇya-cintāyām ārye cārye ca jāgrati
rākṣa
13.1 sva-gatam
13.2 spṛśati
māṃ
bhṛtya-bhāvena
kauṭilya-śiṣyaḥ
13.3 athavā
vinaya
evai^ṣa
candraguptasya
matsaras
tu
me
viparītaṃ
kalpayati
13.4 sarvathā
sthāne
yaśasvī
cāṇakyaḥ
13.5 kutaḥ
14
dravyaṃ jigīṣum adhigamya jaḍā^tmano 'pi
netur yaśasvini pade niyatā pratiṣṭhā
a-dravyam etya tu viśuddha-nayo 'pi mantrī
śīrṇā^śrayaḥ patati kūla-ja-vṛkṣa-vṛttyā
cāṇa
14.1 amātya
rākṣasa
apī^ṣyate
candanadāsasya
jīvitam
rākṣa
14.2 bho
viṣṇugupta
kaḥ
sandehaḥ
cāṇa
14.3 amātya
rākṣasa
a-gṛhīta-śastreṇa
bhavatā^nugṛhyate
vṛṣala
ity
ataḥ
sandehaḥ
14.4 tad
yadi
satyam
eva
candanadāsasya
jīvitam
iṣyate
tato
gṛhyatām
idaṃ
śastram
rākṣa
14.5 bho
viṣṇugupta
mā
mai^vam
14.6 a-yogya
vayam
asya
viśeṣatas
tvayā
gṛhītasya
grahaṇe
cāṇa
14.7 amātya
rākṣasa
yogyo
'ham
a-yogyo
bhavān
iti
katham
etat
14.8 paśya
15
aśvaiḥ sārddham ajasra-datta-kavikaiḥ kṣāmair a-śūnyā^sanaiḥ
snānā^hāra-vihāra-pāna-śayana-svecchā-sukhair vārjitān
māhātmyāt tava pauruṣasya matiman-dṛptā^ri-darpa-cchidaḥ
paśyai^tān parikalpanā-vyatikara-procchūna-vaṃśān gajān
16
nanda-sneha-guṇāḥ spṛśanti hṛdayaṃ bhṛtyo 'smi tad-vidviṣāṃ
ye siktāḥ svayam eva vṛddhim agamaṃś chinnās ta eva drumāḥ
śastraṃ mitra-śarīra-rakṣaṇa-kṛte vyāpāraṇīyaṃ mayā
kāryāṇāṃ gatayo vidher api na yanty ājñā-karatvaṃ cirāt
cāṇa
16.4 sa-harṣaṃ
śastram
arpayitvā
16.5 vṛṣala
vṛṣala
amātya-rākṣasene^dānīm
anugṛhīto
'si
16.6 diṣṭyā
varddhate
bhavān
rājā
16.7 ārya-prasāda
eva
candraguptenā^nubhūyate
16.8 praviśya
puruṣaḥ
16.9 jedu
ajjo
16.10 eso
kkhu
bhaddabhaṭa-bhāurāaṇa-ppamuhehiṃ
saṃjamida-kala-calaṇo
malaakedū
paḍihāra-bhūmiṃ
uvaṭhṭhāvido
16.11 idaṃ
suṇia
ajjo
ppamāṇam
16.9b jayatv
āryaḥ
16.10b eṣa
khalu
bhadrabhaṭa-bhāgurāyaṇa-pramukhaiḥ
saṃyamita-kara-caraṇo
malayaketuḥ
pratihāra-bhūmim
upasthāpitaḥ
16.11b idaṃ
śrutvā
āryaḥ
pramāṇam
cāṇa
16.12 bhadra
nivedyatām
amātya-rākṣasāya
16.13 so
'yam
idānīṃ
jānīte
rākṣa
16.14 sva-gatam
16.15 kathaṃ
dāsī-kṛtya
mām
idānīṃ
vijñāpanāyāṃ
mukharī-karoti
kauṭilyaḥ
16.16 kā
gatiḥ
16.17 prakāśam
16.18 rājan
candragupta
viditam
eva
te
yathā
vayaṃ
malayaketau
kaṃcit
kālam
uṣitās
tat
parirakṣyantām
asya
prāṇāḥ
rājā
16.19 cāṇakya-mukham
avalokayati
cāṇa
16.20 vṛṣala
pratimānayitavyo
'mātya-rākṣasasya
prathamaḥ
praṇayaḥ
16.21 puruṣaṃ
prati
16.22 bhadra
asmad-vacanād
ucyantāṃ
bhadrabhaṭa-pramukhā
amātya-rākṣasena
vijñāpito
devaś
candraguptaḥ
prayacchati
malayaketave
pitryam
eva
viṣayam
16.23 ato
gacchantu
bhavantaḥ
sahā^nena
16.24 pratiṣṭhite
cā^smin
punar
āgantavyam
iti
puru
16.25 jaṃ
ajjo
āṇavedi
16.25b yad
ārya
ājñāpayati
16.26 iti
parikrāmati
cāṇa
16.27 bhadra
tiṣṭha
tiṣṭha
16.28 a-paraṃ
ca
vaktavyo
durgapālo
vijayapālaḥ
16.29 amātya-rākṣasa-lābhena
su-prītaś
candraguptaḥ
samājñāpayati
ya
eṣa
śreṣṭhī
candanadāsaḥ
sa
pṛthivyāṃ
sarva-nagara-śreṣṭhi-padam
āropyatām
iti
16.30 api
ca
vinā
hasty-aśvaṃ
kriyatāṃ
sarva-mokṣa
iti
16.31 athavā^mātya-rākṣase
netari
kiṃ
hasty-aśvena
prayojanam
16.32 tad
idānīm
17
vinā vāhana-hastibhyo mucyatāṃ sarva-bandhanam
pūrṇa-pratijñena mayā kevalaṃ badhyate śikhā
puru
17.1 jaṃ
ajjo
āṇaved
17.1b yad
ārya
ājñāpayati
17.2 iti
nikrāntaḥ
cāṇa
17.3 bho
rājan
candragupta
bho
amātya
rākṣasa
ucyatāṃ
kiṃ
vāṃ
bhūyaḥ
priyaṃ
karomi
rājā
17.4 kim
ataḥ
param
api
priyam
asti
18
rākṣasena samaṃ maitrī rājye cā^ropitā vayam
nandāś co^nmūlitāḥ sarve kiṃ kartavyam ataḥ priyam
rākṣa
18.1 tathā^pī^dam
astu
bharatavākyam
19
vārāhīm ātma-yones tanum avana-vidhāv āsthitasyā^nurūpāṃ
yasya prāg danta-koṭiṃ pralaya-parigatā śiśriye bhūta-dhātrī
mlecchair udvijyamānā bhuja-yugam adhunā saṃśritā rāja-mūrteḥ
sa śrīmad-bandhu-bhṛtyaś ciram avatu mahīṃ pārthivaś candraguptaḥ
iti viṣākhadatta-viracitaṃ mudrārākṣasaṃ nāṭakaṃ samāptam