0.1 tataḥ
praviśati
viṣaṇṇo
vidūṣakaḥ
vidūṣakaḥ
0.2 niśvasya
0.3 bho
diṭṭham
0.4 hado
'mhi
edassa
miaā-sīlassa
raṇṇo
vaassa-bhāveṇa
0.5 aaṃ
mio
0.6 aaṃ
varāho
0.7 aaṃ
saddūlo
tti
majjha-'ṇṇe
vi
gimha-virala-pāava-cchāāsu
vaṇa-rāīsu
āhiṇḍīadi
0.8 patta-saṃkara-kasāāiṃ
kaḍuāiṃ
giri-ṇaī-jalāiṃ
pīanti
0.9 a-ṇiada-velaṃ
sulla-maṃsa-bhūiṭṭho
āhāro
aṇhīadi
0.10 turagā^ṇudhāvaṇa-khaṇḍida-saṃdhiṇo
rattiṃ
pi
ṇikāmaṃ
saidavvaṃ
ṇa
'tthi
0.11 tado
mahantejj
evva
paccūse
dāsīe-puttehiṃ
sauṇi-luddhaehiṃ
vaṇa-ggahaṇa-kolāhaleṇa
paḍibodhido
'mhi
0.12 ettieṇa
dāṇiṃ
pi
pīḍā
ṇa
ṇikkamadi
0.13 tado
gaṇḍassa
uvari
piṇḍiā
saṃvuttā
0.14 hio
kila
amhesu
ohīṇesu
tatthabhavado
miā^ṇusāreṇa
assama-padaṃ
paviṭṭḥassa
tāvasa-kaṇaā
sauntalā
ṇāma
mama
adhaṇṇadāe
daṃsidā
0.15 saṃpadaṃ
ṇaara-gamaṇassa
kadhaṃ
pi
ṇa
karedi
0.16 ajja
vi
tassa
taṃ
jevva
cintaantassa
acchīsu
pabhādaṃ
āsi
0.17 kā
gadī
0.18 jāva
ṇaṃ
kidā^cāra-parikkamaṃ
pekkhāmi
0.19 parikramyā^valokya
ca
0.20 eso
bāṇā^saṇa-hattho
vaṇa-puppha-mālā-dhārī
idojj
evva
āacchadi
pia-vaasso
0.21 bhodu
0.22 aṅga-bhaṅga-vialo
via
bhavia
ciṭṭhissaṃ
0.23 jai
evvaṃ
pi
ṇāma
vissamaṃ
laheaṃ
0.24 iti
daṇḍa-kāṣṭham
avalambya
sthitaḥ
1
kāmaṃ priyā na su-labhā manas tu tad-bhāva-darśanā^śvāsi
a-kṛtā^rthe 'pi manasije ratim ubhaya-prārthanā kurute
2
snigdhaṃ vīkṣitam anyato 'pi nayane yat preṣayantyā tayā
yātaṃ yac ca nitambayor gurutayā mandaṃ vilāsād iva
mā gā ity avaruddhayā yad api sā sā^sūyam uktā sakhī
sarvaṃ tat kila mat-parāyaṇam aho kāmī svatāṃ paśyati
vidūṣakaḥ
2.1 tathā
sthita
eva
2.2 bho
vaassa
ṇa
hattha-pāā
pasaranti
2.3 tā
vāā-metteṇa
jīāvaissaṃ
rājā
2.4 kuto
'yaṃ
gātro^paghātaḥ
vidūṣakaḥ
2.5 kudo
kila
saaṃ
acchīiṃ
āulī-karia
assu-kāraṇaṃ
pucchasi
rājā
2.6 na
khalv
avagacchāmi
vidūṣakaḥ
2.7 bho
vaassa
jaṃ
vedaso
khujja-līlaṃ
viḍambedi
taṃ
kiṃ
attaṇo
pahāveṇa
ṇaṃ
ṇaī-veassa
rājā
2.8 nadī-vegas
tatra
kāraṇaṃ
vidūṣakaḥ
2.11 evvaṃ
rāa-kajjāiṃ
ujjhia
edārise
āula-ppadese
vaṇa-cara-vuttiṇā
tue
hodavvaṃ
2.12 jaṃ
saccaṃ
paccahaṃ
sāvada-samūsāraṇehiṃ
saṃkhohida-saṃdhi-bandhāṇaṃ
mama
gattāṇaṃ
aṇ-īso
'mhi
saṃvutto
2.13 tā
pasādaissaṃ
visajjiduṃ
maṃ
ekkā^haṃ
pi
dāva
vissamiduṃ
rājā
2.14 sva-gatam
2.15 ayaṃ
cai^vam
āha
2.16 mamā^pi
kāśyapa-tanayām
anusmṛtya
mṛgayā-viklavaṃ
cetaḥ
2.17 kutaḥ
3
na namayitum adhijyam asmi śakto
dhanur idam āhita-sāyakaṃ mṛgeṣu
saha-vasatim upetya yaiḥ priyāyāḥ
kṛta iva mugdha-vilokito^padeśaḥ
vidūṣakaḥ
3.1 rājño
mukhaṃ
vilokya
3.2 atthabhavaṃ
kiṃ
pi
hiae
kadua
mantedi
3.3 araṇe
mae
rudidaṃ
rājā
3.4 sa-smitam
3.5 kim
anyat
3.6 an-atikramaṇīyaṃ
me
suhṛd-vākyam
iti
sthito
'smi
vidūṣakaḥ
3.7 ciraṃ
jīva
3.8 iti
gantum
icchati
rājā
3.9 vayasya
3.10 tiṣṭha
3.11 sā^vaśeṣaṃ
me
vacaḥ
rājā
3.13 viśrāntena
bhavatā
mamā^nyasminn
an-āyāse
karmaṇi
sahāyena
bhavitavyam
vidūṣakaḥ
3.14 kiṃ
modaa-khaṇḍiāe
3.18 praviśya
dauvārikaḥ
3.19 praṇamya
3.20 āṇavedu
bhaṭṭā
rājā
3.21 raivataka
senāpatis
tāvad
āhūyatām
dauvārikaḥ
3.22 tadhā
3.23 iti
niṣkramya
senāpatinā
saha
punaḥ
praviśya
3.24 eso
aṇṇā-vaaṇ-ukkaṇṭho
ido
diṇadiṭṭhī
jevva
bhaṭṭā
ciṭṭhadi
3.25 uvasappadu
ajjo
senāpatiḥ
3.26 rājānam
avalokya
3.27 dṛṣṭa-doṣā^pi
svāmini
mṛgayā
kevalaṃ
guṇa
eva
saṃvṛttā
3.28 tathā
hi
devaḥ
4
an-avarata-dhanur-jyā-sphālana-krūra-pūrvaṃ
ravi-kiraṇa-sahiṣṇu sveda-leśair a-bhinnam
apacitam api gātraṃ vyāyatatvād a-lakṣyaṃ
giri-cara iva nāgaḥ prāṇa-sāraṃ bibharti
rājā
4.5 mando^tsāhaḥ
kṛto
'smi
mṛgayā^pavādinā
māṭhavyena
senāpatiḥ
4.6 janā^ntikam
4.7 sakhe
4.8 sthira-pratibandho
bhava
4.9 ahaṃ
tāvat
svāminaś
citta-vṛttim
anuvartiṣye
4.10 prakāśam
4.11 pralapatv
eṣa
vaidhaveyaḥ
4.12 nanu
prabhur
eva
nidarśanam
5
medaś-cheda-kṛśo^daraṃ laghu bhavaty utthāna-yogyaṃ vapuḥ
sattvānām api lakṣyate vikṛtimac cittaṃ bhaya-krodhayoḥ
utkarṣaḥ sa ca dhanvināṃ yad iṣavaḥ sidhyanti lakṣye cale
mithyai^va vyasanaṃ vadanti mṛgayām īdṛg-vinodaḥ kutaḥ
vidūṣakaḥ
5.1 atthabhavaṃ
paidiṃ
āvaṇṇo
5.2 tumaṃ
dāva
aḍavīḍo
aḍaviṃ
āhiṇḍanto
ṇara-ṇāsiā-loluvassa
jiṇṇa-ricchassa
kassa
vi
muhe
paḍissasi
rājā
5.3 bhadra
senāpate
5.4 āśrama-saṃnikṛṣṭe
sthitāḥ
smaḥ
5.5 atas
te
vaco
nā^bhinandāmi
5.6 adya
tāvat
6
gāhantāṃ mahiṣā nipāna-salilaṃ śṛṅgair muhus tāḍitaṃ
chāyā-baddha-kadambakaṃ mṛga-kulaṃ romantham abhyasyatu
viśrabdhaṃ kriyatāṃ varāha-tatibhir mustākṣatiḥ palvale
viśrāmaṃ labhatām idaṃ ca śithila-jyā-baddham asmad-dhanuḥ
senāpatiḥ
6.1 yat
prabhaviṣṇave
rocate
rājā
6.2 tena
hi
nivartaya
pūrva-gatān
vana-grāhinaḥ
6.3 yathā
na
me
sainikās
tapo-vanam
uparundhanti
tathā
niṣeddhavyāḥ
6.4 paśya
7
śama-pradhāneṣu tapo-dhaneṣu
gūḍhaṃ hi dāhā^tmakam asti tejaḥ
sparśā^nukūlā iva sūrya-kāntās
tad-anya-tejo-'bhibhavād vamanti
vidūṣakaḥ
7.1 dhaṃsadu
de
ucchāha-vuttanto
7.2 niṣkrāntaḥ
senāpatiḥ
rājā
7.3 parijanaṃ
vilokya
7.4 apanayantu
bhavanto
mṛgayā-veṣam
7.5 raivataka
tvam
api
svaṃ
niyogam
a-śūnyaṃ
kuru
parijanaḥ
7.6 jaṃ
devo
āṇavedi
7.7 iti
niṣkrāntaḥ
vidūṣakaḥ
7.8 kidaṃ
bhavadā
ṇim-makkhiaṃ
7.9 saṃpadaṃ
edassiṃ
pāava-cchāāe
viraida-ladā-vidāṇa-daṃsaṇīāe
āsaṇe
ṇisīdadu
bhavaṃ
7.10 jāva
ahaṃ
pi
suhā^sīṇo
homi
7.13 ubhau
parikramyopaviṣṭau
rājā
7.14 māṭhavya
an-avāpta-cakṣuḥ-phalo
'si
yena
tvayā
darśanīyaṃ
na
dṛṣṭam
vidūṣakaḥ
7.15 ṇa
bhavaṃ
aggado
me
vaṭṭadi
rājā
7.16 sarvaḥ
kāntam
ātmānaṃ
paśyati
7.17 tām
āśrama-lalāma-bhūtāṃ
śakuntalām
adhikṛtya
bravīmi
vidūṣakaḥ
7.18 sva-gataṃ
7.19 ṇa
se
avasaraṃ
dāissaṃ
7.20 prakāśam
7.21 bho
vaassa
te
tāvasa-kaṇaā
abbhatthaṇīā
dīsadi
rājā
7.22 sakhe
na
parihārye
vastuni
pauravāṇāṃ
manaḥ
pravartate
8
sura-yuvati-saṃbhavaṃ kila muner apatyaṃ tad ujjhitā^dhigataṃ
arkasyo^pari śithilaṃ cyutam iva navamallikā-kusumam
vidūṣakaḥ
8.1 vihasya
8.2 jadha
kassa
vi
piṇḍakhajjūrehiṃ
uvvejidassa
tintiṇīe
ahilāso
bhave
8.3 tadhā
itthiā-radaṇa-paribhāviṇo
bhavado
iaṃ
abbhatthaṇā
rājā
8.4 na
tāvad
enāṃ
paśyasi
yenai^vam
avādīḥ
vidūṣakaḥ
8.5 taṃ
khu
ramaṇīaṃ
8.6 jaṃ
bhavado
vi
vimhaaṃ
uppādedi
rājā
8.7 vayasya
8.8 kiṃ
bahunā
9
citre niveśya parikalpita-sattva-yogā
rūpo^ccayena manasā vidhinā kṛtā nu
strī-ratna-sṛṣṭir aparā pratibhāti sā me
dhātur vibhutvam anucintya vapuś ca tasyāḥ
vidūṣakaḥ
9.1 jai
evvaṃ
9.2 paccādeso
dāṇiṃ
rūvavadīṇaṃ
rājā
9.3 idam
ca
me
manasi
vartate
10
an-āghrātaṃ puṣpaṃ kisalayam a-lūnaṃ kara-ruhair
an-āviddhaṃ ratnaṃ madhu navam an-āsvādita-rasam
a-khaṇḍaṃ puṇyānāṃ phalam iva ca tad rūpam an-aghaṃ
na jāne bhoktāraṃ kam iha samupasthāsyati vidhiḥ
vidūṣakaḥ
10.1 teṇa
hi
lahu
parittāadu
bhavaṃ
10.2 mā
kassa
vi
tavassiṇo
iṅgudī-tella-cikkaṇa-sīsassa
hatthe
paḍissadi
rājā
10.3 paravatī
khalu
tatrabhavati
10.4 na
ca
saṃnihito
tra
guru-janaḥ
vidūṣakaḥ
10.5 adha
bhavantaṃ
antareṇa
kīdiso
se
diṭṭhi-rāo
rāja
10.6 nisargād
evā^'-pragalbhas
tapasvi-kanyā-janaḥ
10.7 tathā^pi
tu
11
abhimukhe mayi saṃhṛtam īkṣitaṃ
hasitam anya-nimitta-kṛto^dayam
vinaya-vārita-vṛttir atas tayā
na vivṛto madano na ca saṃvṛtaḥ
vidūṣakaḥ
11.1 nakkhu
diṭṭha-mettassa
tuha
aṅkaṃ
ārohadu
rājā
11.2 sakhībhyāṃ
mithaḥ
prasthāne
punaḥ
śālīnatayā^pi
mamā^viṣ-kṛto
bhāvas
tatrabhavatyā
11.3 tathā
hi
12
darbhā^ṅkureṇa caraṇaḥ kṣata ity a-kāṇḍe
tanvī sthitā katicid eva padāni gatvā
āsīd vivṛtta-vadanā ca vimocayantī
śākhāsu valkalam a-saktam api drumāṇām
vidūṣakaḥ
12.1 teṇa
hi
gahida-pādheo
hohi
12.2 kidaṃ
tue
uvavaṇaṃ
tavo-vaṇaṃ
ti
pekkhāmi
rājā
12.3 sakhe
cintaya
tāvat
12.4 kenā^padeśena
sakṛd
apy
āśrama-pade
vasāmaḥ
vidūṣakaḥ
12.5 ko
avaro
avadesī
12.6 ṇa
tumaṃ
rāā
12.7 nīvāra-cchaṭṭha-bhāaṃ
amhāṇaṃ
uvaharantu
tti
rājā
12.8 mūrkha
anyad-bhāgadheyam
eteṣāṃ
rakṣaṇe
nipatati
12.9 yad
ratna-rāśīn
api
vihāyā^bhinandyam
12.10 paśya
13
yad uttiṣṭhati varṇebhyo nṛpāṇāṃ kṣayi tat phalam
tapaḥ-ṣaḍ-bhāgam a-kṣayyaṃ dadaty āraṇyakā hi tat
nepathye
13.1 hanta
siddhā^rthau
svaḥ
rājā
13.2 karṇaṃ
dattvā
13.3 aye
dīrgha-praśānta-svaratayā
tapasvibhir
bhavitavyam
dauvārikaḥ
13.4 jedu
jedu
bhaṭṭā
13.5 ede
duve
isi-kumāraā
paḍihāra-bhūmiṃ
uvaṭṭhidā
rājā
13.6 tena
hy
a-vilambitaṃ
praveśya
tau
dauvārikaḥ
13.7 eso
pavesemi
13.8 iti
niṣkramya
rṣi-kumārakābhyāṃ
saha
praviśya
13.9 ido
ido
bhaavanto
13.10 ubhau
rājānaṃ
vilokayataḥ
prathamaḥ
13.11 aho
dīptimato
'pi
viśvasanīyatā^sya
vapuṣaḥ
13.12 atha
vā
13.13 upapannam
etad
ṛṣibhyo
nā^tibhinne
rājani
13.14 kutaḥ
14
adhyākrāntā vasatir amunā^py āśrame sarva-bhogye
rakṣā-yogād ayam api tapaḥ pratyahaṃ saṃcinoti
asyā^pi dyāṃ spṛśati vaśinaś cāraṇa-dvaṃdva-gītaḥ
puṇyaḥ śabdo munir iti muhuḥ kevalaṃ rāja-pūrvaḥ
dvitīyaḥ
14.1 gautama
ayaṃ
sa
valabhit-sakho
duṣyantaḥ
15
nai^tac citraṃ yad ayam udadhi-śyāma-sīmāṃ dharitrīm
ekaḥ kṛtsnāṃ nagara-parigha-prāṃśu-bāhur bhunakti
āśaṃsante sura-samitayo baddha-vairā hi daityair
asyā^dhijye dhanuṣi vijayaṃ pauruhūte ca vajre
ubhau
15.1 upagamya
15.2 vijayasva
rājan
rājā
15.3 āsanād
utthāya
15.4 abhivādaye
bhagavabtau
ubhau
15.5 svasti
bhavate
15.6 iti
phalān
upaharataḥ
rājā
15.7 sa-praṇāmaṃ
parigṛhya
15.8 ājñām
icchāmi
ubhau
15.9 vidito
bhavān
āśramasadām
iha-sthaḥ
15.10 tena
bhavantaṃ
prārthayante
rājā
15.11 kim
ājñāpayanti
ubhau
15.12 tatrabhavataḥ
kaṇvasya
maharṣer
asāṃnidhyād
rakṣāṃsi
na
iṣṭi-vighnam
utpādayanti
15.13 tat
katipaya-rātraṃ
sārathi-dvitīyena
bhavatā
sa-nāthī-kriyatām
āśrama
iti
vidūṣakaḥ
15.15 apavārya
15.16 esā
dāṇīṃ
aṇuūlā
de
abbhatthaṇā
rājā
15.17 smitaṃ
kṛtvā
15.18 raivataka
mad-vacanād
ucyatān
sārathiḥ
15.19 sa-bāṇā^sanaṃ
ratham
upasthāpaye^ti
dauvārikaḥ
15.20 jaṃ
devo
āṇavedi
15.21 iti
niṣkrāntaḥ
16
anukāriṇi pūrveṣāṃ
yukta-rūpam idaṃ tvayi
āpannā^bhaya-satreṣu
dīkṣitāḥ khalu pauravaḥ
rājā
16.1 sa-praṇāmam
16.2 gacchatāṃ
puro
bhagavantau
16.3 aham
apy
anupadam
anugata
eva
ubhau
16.4 vijayasva
16.5 iti
niṣkrāntau
rājā
16.6 māṭhavya
apy
asti
śakuntalā-darśane
kutūhalam
vidūṣakaḥ
16.7 paḍhamaṃ
sa-parivāhaṃ
āsi
16.8 idāṇiṃ
rakkhasa-vuttanteṇa
bindū
vi
ṇā^vasesido
rājā
16.9 mā
bhaiṣīḥ
16.10 nanu
mat-samīpe
vartiṣyase
vidūṣakaḥ
16.11 eso
rakkhasādo
rakkhido
'mhi
16.12 praviśya
dauvārikaḥ
16.13 sajjo
radho
bhaṭṭiṇo
vijaa-ppatthāṇaṃ
avekkhadi
16.14 eso
uṇa
ṇaarādo
devīṇaṃ
āṇattiharao
karabho
āado
rājā
16.15 sā^daram
16.16 kim
ambābhiḥ
preṣitaḥ
dauvārikaḥ
16.17 adha
iṃ
rājā
16.18 nanu
praveśyatām
dauvārikaḥ
16.19 tadhā
16.20 iti
niṣkramya
karabhakeṇa
saha
praviśya
16.21 eso
bhaṭṭa
16.22 uvasappa
karabhakaḥ
16.23 jedu
jedu
bhaṭṭā
16.24 devī
āṇavedi
16.25 āāmiṇi
caduttha-diase
pavutta-pāraṇo
me
uvavāso
bhavissadi
16.26 tahiṃ
dīhāuṇā
avassaṃ
amhe
sabhāvaidavva
tti
rājā
16.27 itas
tapasvi-kāryam
16.28 ito
guru-janā^jñā
16.29 dvayam
apy
an-atikramaṇīyam
16.30 kim
atra
pratividheyam
vidūṣakaḥ
16.31 tisaṅkū
via
antarāle
ciṭṭḥa
rājā
16.32 satyam
ākulī-bhūto
'smi
17
krtyayor bhinna-rūpatvād
dvaidhī-bhavati me manaḥ
puraḥ pratihataṃ śaile
srotaḥ sroto-vaho yathā
vidūṣakaḥ
17.5 nakkhu
maṃ
rakkho-bhīruaṃ
gaṇesi
rājā
17.6 sa-smitam
17.7 katham
etad
bhavati
saṃbhāvyate
vidūṣakaḥ
17.8 jadhā
rāā^ṇueṇa
gantavvaṃ
tadhā
gacchāmi
rājā
17.9 nanu
tapo-vano^parodhaḥ
pariharaṇīya
iti
sarvān
anuyātrikāṃs
tvayai^va
saha
prasthāpayāmi
vidūṣakaḥ
17.10 teṇa
hi
juva-rāo
'mhi
dāṇiṃ
saṃvutto
rājā
17.11 ātma-gatam
17.12 capalo
'yam
baṭuḥ
17.13 kadācid
asmat-prārthanām
antaḥ-purebhyaḥ
kathayet
17.14 bhavatu
17.15 enam
evaṃ
vakṣye
17.16 vidūṣakaṃ
haste
gṛhītvā
prakāśam
17.17 vayasya
ṛṣi-gauravād
āśramaṃ
gacchāmi
17.18 na
khalu
satyam
eva
tāpasa-kanyakāyāṃ
śakuntalāyāṃ
mamā^bhilāṣaḥ
17.19 paśya
18
kva vayaṃ kva parokṣa-manmatho
mṛga-śāvaiḥ sama-medhito janaḥ
parihāsa-vijalpitaṃ sakhe
paramā^rthena na gṛhyate vacaḥ
18.2 iti
niṣkrāntaḥ
sarve